Page Text
________________
૧૦૬
પ્રબુધ જૈન
તા. ૩૦-૯- *
પ્રજા એકલવાયા બ્રહ્મચારી જીવનમાં કુલ માનતી જ નથી વ્યાપારી વર્ગથી, હૈયાશૂન્ય નાણું ધીરનારાઓથી, જંગલનાં કૃાડી તેમજ મોટી ઉમ્મરના એકલવાયા પુરૂષ માટે તે પ્રજા બીસ્કુલ ખાનાર વાઘ, વરૂ, રીંછ જેવા પશુઓથી, મેલેરીયા, કોલેરા, આદર ધરાવતી નથી. ગેડ પ્રજાના હાડમાં એવી માન્યતા પ્ર- શીતળા જેવા જીવલેણ વ્યાધિઓથી, ભૂત-પિશાચ આદિ દેવદેવીરેલી છે કે જે સ્ત્રી અથવા પુરૂષ લગ્નની ગાંઠથી જોડાય નહિ ઓના ભાત ભાતના વહેમોથી, અન્ન પાણી વિના ભૂખ તરસથી તે સ્ત્રી કે પુરૂષ કુદરતના નિયમની વિરુદ્ધ વર્તે છે અને તેથી અને જસ્ટિ વિદારી ન શકાય એવા અજ્ઞાન-અંધકારથી સદીઓ તે જીવ મૃત્યુ બાદ રાક્ષસી અવતાર પામે છે. ત્યાંની પ્રજા થયાં પીડાઈ રહેલી નિરાધાર સરળ ભોળી પ્રજાની વ્હારે એક સાથે આત્મીય ભાવ કેળવવા માટે ભાઈ એથ્વીનને લગ્ન કરવાની સાચે પરમાથ, ઑકસફર્ડ યુનીવર્સિટીની બી. એ., એમ. અનિવાર્ય જરૂર ભાસી. તેમની સામે બે વિકલ્પ હતા. કાં તે એ. ની પદવી પામેલ ગોરે ભાઈ દેશવટે લઈ, જાતભાઈઓને પિતાની જેવી ભાવનાવાળી કઈ અંગ્રેજ સ્ત્રીને પરણવું સહવાસ છોડી દઈ, ઘરબારનું સુખ ત્યજી, માબાપ અને ભાઈ અથવા તે ગેડ જાતિની કઈ કન્યા સાથે લગ્ન કરવું. પિતાની બહેનને વિયેગ સહન કરી લઈ મોટમોટા પ્લાઓ ભાગસમાન ભાવનાવાળી અંગ્રેજ સ્ત્રી મળે ક્યાંથી ? પિતે કેઈ ગેડ વવાની અભિલાષાઓને ઠોકર મારી, ગરીબડાં લોકો માટે બધું જ કન્યાને પરણે તે ત્યાંની પ્રજામાં તેઓ વધારે સરળતાથી ભળી કરે અને આપણું જેવા વતનવાસીઓ આ બધું દૂર બેઠાં બેઠાં શકે. પરિણામે ગયા એપ્રિલ માસમાં તેમણે એક ગેડ કન્યા નિહાળ્યા કરીએ અને આપણાં એ ત્યજાયેલાં અને તિરસ્કારાયેલાં સાથે લગ્ન કર્યું છે. આ કન્યાનું નામ “કેસી આર્મ ” છે. તે ભાઈબહેને માટે કશું ન કરીએ-આનાથી વધારે શરમાવનારું પિતાને સૂર્યવંશી કહાવે છે. ગાંડ પ્રજાના ઇતિહાસમાં આ બનાવ આપણા માટે બીજું શું હોઈ શકે ? હિંદનાં સાડા સાત લાખ પહેલ વહેલે જ હોઈ શકે. વિવાહ પ્રસંગે ગામના લોકોએ ખુબ ગામડાંઓમાં કંગાળ હાલતમાં સબડી રહેલ આવા કોટિ કોટિ આનંદ કર્યો હતો. લગ્ન બાદ ભાઈ એલ્વીનને ગાંડ લોકે પિતાના અને પ્રકાર પ્રકારના જુલ્મ અને અંધકારની બેડીઓમાંથી એક કુટુંબીજન જ લેખતા થઈ ગયા છે. બાઈ એલ્વીન આ મુકિત અપાવવા માટે ઈશ્વર કૃપાથી દરેક વાતે સારી સ્થિતિમાં લગ્ન વિષે પિતાના મિત્રને લખતાં જણાવે છે કે “ સમાજ મુકાયેલાં ભાઈ બહેને જે પિતાની નાનીસરખી આંગળી લાવશે કેવી નજરે જોશે તેને પૂર્ણ ખ્યાલ કરી લીધા પછી જ મેં નહિ તે એક નહિ પણ દશ વીસ “મહાત્માજીકી જ્યના ગેડ કન્યા સાથે ભારે વિવાહ સંબધ કર્યો છે. એ વિવાહ કરવા નાદ પિકારતાં પણ આ દેશને ખરેખરી ટકાઉ આઝાદ પાછળ મારો હેતુ જગતને એ દેખાડી આપવાને છે કે મારે મળવાની નથી.
બહેરામ ખંભાત . આત્મા ગેડ પ્રજા સાથે જોડાઈ ગયું છે અને હું કેવળ સેવા- ચીમનભાઈએ ઠીક સંભળાવ્યું ? ભાવથી આત્માની ઉંડાઈમાં તેમની જોડે એકતા ભોગવતો થઈ ગયે છું. વળી મને માલુમ પડયું છે કે મને એક આદર્શ
આ અંકમાં અન્યત્ર પ્રગટ થયેલો લેખ છેડા સમય પહેલાં
શ્રી. મહાવીર જન વિધાલયમાં જાયેલ એક પ્રીતિભોજન પ્રસંગે પત્ની મળવા પામી છે. મનોરંજક સહવાસ આપનાર, વિવેદી
શ્રી. ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે “ વિદ્યાર્થીમાનસ” ઉપર આપવા સ્વભાવની, સુન્દર સંગીતભરી, પૂર્વકાળના કોઈ રાજકુટુંબમાંથી વ્યાખ્યાનનો સાર છે. આ પ્રીતિભોજનમાં વિદ્યાલયના કાર્યવાહક ઉતરી આવેલી ખરેખરી સૂર્યવંશી કન્યાને હું વ છું. કેરતી આમ્' અને વિધાથીઓએ ભાગ લીધો હતો. ઉપરનું વ્યાખ્યાન એ ના કુટુંબીજને આ લગ્ન વિષે સતપ તે જરૂર દર્શાવે છે એમ
બને વર્ગને ઉધક હતું. હું એ પ્રસંગે હાજર હતા અને તેથી
એ વ્યાખ્યાન સંબંધે કાર્યવાહકમાંના કેટલાક અંદર અંદર શું છતાં પણ તેમાંના કેટલાક એવી માન્યતા અવશ્ય ધરાવે છે કે
વાતો કરતા હતા અને વિદ્યાર્થીઓ પણ અંદર અંદર કેવી ચર્ચા ગેડવંશી રાજપુત્રી પિતાથી કાંઈક ઉતરતી પંક્તિના પુરૂષને વરી છે.” કરતા હતા તે સાંભળવાની મને ભારે રમુજ પડી હતી.
ભાઈ એવીનના આજ સુધીના જીવનની આ રૂપરેખા છે. કાર્યવાહકોની ચર્ચાને સાર એ હતું કે “ચીમનભાઈએ ટુંકમાં કહીએ તો ભાઈ એલ્વીન તેમ જ ઉપર જણાવેલા ભાઈ
વિધાર્થીઓને આજે ઠીક સંભળાવ્યું ! તેઓને સાકરના પડમાં શામરાવ બને સેવાપરાયણ તેમજ ઈશ્વરપરાયણ હોઈને પિતાથી
ઠીક કવીનાઈન ખવરાવ્યું. તેઓને કહી દીધું કે તમે તરંગી છે:
તમારામાં વિવેકનો અભાવ છે; તમે Inferiority Complexબનતું સર્વ કાંઈ કરી રહ્યા છે. તેમની પ્રતિષ્ઠા એટલી બધી
લાઘવ ગ્રંથી–ના ભોગ બનેલા છે; તમારામાં ઉધ્ધતાઈ છે; વિલાસિતા વધી ગઈ છે અને ગેડ પ્રજા સાથે ગાઢ સહવાસથી ત્યાંની છે; પરભવમાં-ધર્મમાં–તમને શ્રધ્ધા નથી; તમને ઉડવું બહુ અમે લોકપરિસ્થિતિને લગતું તેમનું જ્ઞાન એટલું બધુ બહોળું બની
છે; પણ તમને નિયંત્રણમાં રાખનાર દેરીની ખુબ જરૂર છે ત્યારે. ગયું છે કે તે ઇલાકાના ફકત નાના અમલદાર જ નહિ પણ.
વિધાથીઓ પણ અંદર અંદર કાંઇ આવી જ વાત કરતા હતા ખુદ ગવર્નર પણ ગેડ સમાજના સવાલ ઉપર જ્યારે ત્યારે
કે “ચીમનભાઈએ આપણું માનસ બરાબર વ્યકત કર્યું છે. મેને.
જીંગ કમીટી આપણને સમજી જ શક્તી નથી તેને ચીમનભાભાઈ એલ્લીનની સલાહ લે છે. વળી જ્યારે સત્તાધિકારી સરકાર
એ ઠીક સંભળાવ્યું છે. આપણે ભાવનાશીલ છીએ, આપણામાં માટે નાના અમલદારે જ્યારે વાર્ષિક રીપેર્ટો ઘડે છે ત્યારે તે દંભને અભાવ છે અને તેથી વડિલેના દંભ અને દેખાવને રીપાર્ટીમાં ભાઈ એલીનના પ્રગટ થયેલા અનુભવો અને વિચાર આપણે સહન કરી શકતા નથી. આપણી માનની વૃત્તિ ક્યાં
અને કેવી રીતે દુભાય છે તેને સેક્રેટરીઓને ખ્યાલ જ હોતું નથી. પ્રમાણ રૂપે અવતરિત કરે છે. આવી નિઃસ્વાર્થ અને ઉત્તમ
સ્પષ્ટવક્તત્વ એ તે આપણી વિશેષતા છે; આપણને આપણું સેવા વડે ભાઈ એલ્લીને અને શામરાવ હિલે ગેડ પ્રજાનાં હૃદય
જીવન ત્યાગ વૈરાગ્ય અને પ્રતાથી વેડફી નાંખવાને મળ્યું નથી. એટલાં બધાં જીતી લીધાં છે કે એ પ્રદેશની આખી પ્રજા આ આપણે શક્તિવાળું જીવન જીવવા અને માણવા સરજાયા છીએ. ગેરકાળા સહધર્મ ભાઈઓની અનુપમ જોડીને “બડાભાઈ”.
ઉન્નત ઉડ્ડયન એ આપણે સ્વભાવિક ધર્મ છે અને એ ઉડ્ડયન વૃત્તિને
દાબી દેવાનું જ કાર્ય મેનેજીંગ કમીટી કરતી આવી છે” ઈત્યાદિ. અને “છોટાભાઈ' જેવા પ્રેમભર્યા નામથી ચારે દિશાએ એળ
- મનુષ્ય સ્વભાવ આવે જ છે ? સૌ કોઈ પરલક્ષી જીવન જીવે ખતી થઈ ગઈ છે.
છે. પિતાને કઈ વાત લાગુ પડે છે અને પિતાના વલણમાં શું સામ્રાજ્ય ચલાવી રહેલ નાના મોટા સત્તાધિકારીઓના હાથે,
સુધારો કરવા જોઈએ એ કોઈ ભાગ્યે જ વિચારે છે ! દુનિયા દયાહીણા મુડીદાર વર્ગને હાથે, આંધળા બની લુંટ ચલાવતા એમ જ ચાલે છે ! શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘ માટે તંત્રી મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી. મણિલાલ મેકમચંદ શાહ, ૪૫-૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ.
મુદ્રણસ્થાન : સૂર્યકાન્ત પ્રિ. પ્રેસ, ૪૫૧, કાલબાદેવી રેડ, મુંબઈ. ૨
| SR No. | 525925 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1940 Year 01 Ank 18 to 24 and Year 02 Ank 01 to 17 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1940 |
| Total Pages | 232 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 26 MB |