Page Text
________________
સમાદર કરી ૧૩ ખંડ પાડી આપ્યા છે. ૧૨ સામાન્ય ઉભાડ” અને “શિખ-શિખાડ' પણ અસ્વાભાવિક કૃદંતના વિવિધ પ્રયોગોમાં કર્મણિ ભાવે પ્રયોગનું છે. એવાં જ “ખા-ખવાડ” “ગા-ગવાડ પણ એ બીજ પડયું છે તે સ્પષ્ટ કર્યું હોત તો સમજવામાં “ખવડાવ” “ગવડાવ” જ માન્ય ભાષામાં છે. એમનું વધુ સરળતા થાત. “કૃદંત એવી પરિભાષા સર્વથા વિધાન ખૂબ જ સૂચક છે કે “પ્રેરક અંગેનાં અહીં અનાર્થક નથી એ સાચું, પણ નવી આપણે ઉપજાવી રજૂ કરેલાં પૃથક્કરણ અને વ્યવસ્થા કોઈ કોઈ ન શકિયે ત્યાં સુધી અને નિભાવવી જ પડે. મુદ્દા અંગે વધુ વિચારણું માગી લે છે” (પૃ. ૪૦) એમને ચોથા લેખ “પ્રેરક આખ્યાતિક અંગે'
પાંચમો લેખ “કર્મણ, અકર્તક અને “આત્મને વિશેનો છે. એમણે આ પ્રક્રિયામાં કામ લાગતી પદી' રચનાઓ છે. આ લેખમાં એમણે ૧૬ મા સંધિજન્ય પ્રક્રિયાને પણ શરૂમાં ખ્યાલ આવે છે.
ખંડમાં “આયપદી' રચના તારવી આપી છે. સાદાં અંગોના પહેલા સ્વર તરીકે રહેલા સાનુના
મારાથી કેરી પડશે' વગેરે પ્રકારના પ્રયોગોમાં અર્થ સિક આ = આં ના અનુનાસિકને સ્થાને તેમનાં
કર્મણિ હોવા છતાં ક્રિયારૂપ સાદું જ રહે છે. પ્રેરક અંગોમાં “આના પરવતી વ્યંજનના વર્ગને
આ તારવણી નેધપાત્ર છે. આ લેખને અંતે પણ નાસિકય વ્યંજન છે.' ત્રીજા ખંડમાં એનાં ઉદાહરણો ‘વધુ નિરીક્ષણું, તપાસ અને પૃથક્કરણની જરૂરિયાત પણ આપ્યાં છે. મને એમ લાગે છે કે જેમ નિરનુ
(૫. ૪૯) એમણે ખુલા દિલે સૂચવી છે. નાસિક “આ” ને “અ” થાય છે. જેમ કે “ કાઢ”નું છઠ્ઠા “નામના બે મૂળભૂત પ્રકાર નામના લેખમાં “ કઢાવ' વગેરે, તેવી જ અહીં પરિસ્થિતિ છે અને વિકારી કિંવા સબળ અંગનાં નામ અને અવિકારી તેથી અહીં સાનનાસિક “ અ = આ) વધુ સ્વાભાવિક કિંવા નિર્બળ અંગના નામને હૃદયમાં રાખીને છે. આને પ્રાંતીય ગણવો કે માન્ય ભાષાનો ગણ બંને વચ્ચેની ભેદરેખા બતાવવામાં આવી છે. અન્ય એની એકસાઈ કરવી જોઈએ. એમણે યોગ્ય વ્યાકરણકારોએ આ ભેદ બતાવ્યા છે. પણ એમને જ ધ્યાન દોર્યું છે કે “વિસર” અને “વિસાર 'એ જે રીતે જોઈએ છે તે રીતના નથી, એવું એમનું હકીકતે એક જ છે; આમ ઉરચારણ ભેદ જ એને કહી માનવું છે. આ પણ સબળ અભ્યાસ માગી લે છે. શકાય. ડું. ભાયાણીએ “ચેટ'નું “ચૅડ” કહ્યું છે સાતમો અવિકારી અને વિકારી નામક અંગે” તે અનુનાસિકરહિત “ ચાટ’નું કહેવું જોઈ એ. ‘ચોટ’ લેખ પણ છઠ્ઠા લેખને પૂરક જ છે. આઠમે લેખ એ મારે મને પ્રાંતીય છે. “૨ વર્ષીદશે તેમ જ પર “ગુજરાતી ભાષાની લિંગવ્યવસ્થા” વિશેનો છે. આ પ્રત્યય વાળા અંગ” નીચે ‘કર-કારવ” નેંધ્યું છે લેખમાં એમણે અદ્યતન કટિની મીમાંસા કરી છે.. તે જોડિયા પ્રયોગમાં જ “કરે-કાર” “ કયું-કારવ્યું’ એટલું જ કે કવચિત જીવંત ઉચ્ચારણ તરફ દૃષ્ટિ અને પ્રયોજાય છે, બાકી તો “કરાવ' જ થાય છે. નથી પણ રહી; જેમકે “સમાન અવનિ અને અસમાન ક. કેવળ ૫ર પ્રત્યયવાળો અંગ’ની વાત કરતાં લિંગ ધરાવતાં’ શબ્દની ‘૨. ૧૧૯૩મો વિગત આપતો (૩) “રાવ” “ડાવ” વાળાં' ની વાત કરતાં “ખાણ” “હાર” “તાણ” “ચાલ” “તાલ’ને બે લિંગવાળા “ કહે' વગેરેમાં “હ” કાર જુદે નેપ્યો છે તે શબ્દ તરીકે બતાવ્યા, પણ હકીકત એ “સમાન અસ્વાભાવિક છે. (૪) “આડ વાળાં” માં ટક-ટકાડ વનિના શબ્દો સર્વથા નથી; સ્ત્રીલિંગે આ શબ્દોને અસ્વાભાવિક છે. તો “લટક”નું “લટકાડ” અને અને સ્પષ્ટ રીતે વધુ પ્રયત્ન યકૃતિ છે. “માન્યો
લટકાવ’ બેઉ થાય છે. અને પગ-પગાડ’ કરતાં અર્થ અત્યારની જોડણીને અધીન શબ્દ સ્વરૂપ “પુત્ર-પુગાડ” સૂચવવું જોઈએ; પાછલું રૂ૫ માન્ય કરવાવતાં આપણે ભારે મુશ્કેલીમાં મુકાઈ જઈએ; ભાષાનું છે. “ગમ-ગમાડ” અધ્યાપક છે. “ખુન-ખુનાડી ભાષાનું સ્વાભાવિકતવ જોખમાય છે. આ જ એમ અનનુનાસિક ધાતુરૂપ નાંધવાં જોઈ એ. “ઉભ પરિસ્થિતિ “૨. ૧૨-૧માં બી–બણ” વગેરે
[બુપ્રિકામા, સપ્ટેમ્બર ૧૯
| SR No. | 522415 |
| Book Title | Buddhiprakash 1969 09 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yashwant Shukl, Madhusudan Parekh |
| Publisher | Gujarat Vidyasabha |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Buddhiprakash, & India |
| File Size | 4 MB |