________________
ઉપાડી લેવું જોઈએ કે જેથી મનુષ્ય નતિની ઉન્નતિનો પ્રવાહ અખંડ ડિત વહ્યા કરે,
મનુષ્ય યજ્ઞ આ યજ્ઞ આપણી સંભાળ અને મદદની જરૂરવાળા મનુષ્યો ભણી કરવાનું છે. દરેક મનુષ્ય સમગ્ર મનુષ્ય જાતિનો એક વિભાગ છે. અને આપણું એક માનવે બંને--જતિભાઈને ખરે અંતઃકરણથી મદદ કરવામાં આપણે આખી મનુષ્ય જાતિને મદદ કરીએ છીએ. જે ભવિષ્યમાં મળનાર મોક્ષનો આધાર ખખર પ્રેમ-દયા ઉપર રહેલા હોય તો તે પ્રેમ ફક્ત વિ. ચારરૂપે જ નહિ રાખી મૂકતાં તેને વ્યવહારમાં જેવો જોઈએ. જેઓને મદદની જરૂર છે, તેમને ખરે ખર મદદ કરીને આપણામાં રહેલા તે પ્રેમના વિચારને વ્યવહાર સિદ્ધ કરે છે. આવા યજ્ઞ-આમભાગથી મનુષની વધતી જતી સ્વાર્થતાનો ધીમે ધીમે નાશ થતો જાય છે. આ સિદ્ધાંત રમરણમાં રાખી નિરંતર તે પ્રમાણે વર્તવાથી તે મનુષ્યની બાધજગત તરફની વૃત્તિ તેમજ માનસિક સ્થિતિ એવી બદલાઈ જાય છે કે મોટામાં મોટી ચિંતા તેમજ ઉગથી તેનું મન દ્વાભ પામતું નથી કે સ્થિરતાથી ચલિત થતું નથી. સધળા સગોમાં તેમજ બનતા બનાવમાં તેનું મન એક સરખી રીતે શાંત અને સ્થિર રહે છે. અને આ જગતમાં દેખાતા ભેદભાવ અને અસમાનતાનું કારણ તે બરાબર રીતે સમજી શકે છે.
પશુયજ્ઞ, આપણે પ્રાણીઓનું રક્ષણ કરીને પણ કરીને અને સંભાળ લેઇને. તેમની ઉન્નતિમાં સહાયભૂત થવું જોઈએ. આ પ્રાણીઓ ઉન્નતિની રીડીમાં મનુષ્ય વર્ગ કરતાં નીચાં પગથિયાં પર ઉભેલાં છે, તેટલા માટે તેમનો નાશ કરવો એ કોઈ પણ રીતે યોગ્ય ગણાય નહિ. તે આપણા કરતાં નીચેનાં પગથિયાં પર ઉભેલાં છે, માટે તેમના તરફ આપણે એક ફરજ બજાવવાની
ખડી થાય છે. તેઓ ભાર ઉચકનારા પર તરીકે મનુષ્ય જાતિને સારી સ્થિતિમાં લાવવામાં ઘણું જમાના સુધી નિરંતર વફાદાર મદદગાર તરીકે નીવહેલા છે. ઘોડ, ઉંટ, હાથી, ગાય વગેરે પ્રાણી ન હતા મનુષ્યજાતિ આગળ વધી શકત નહિ. જો બકરાં અને ઘેટાં ન હતાતે તમે અને હું ઉનનાં લુગડાં બનાવી આપણી જાતને ગરમ બનાવવા સમર્થ થયા હોત નહિ, આ. ટલું છતાં પણ જે સ્ત્રી પુર ટેવથી યા રૂઢીથી આ માંસનો ખોરાક ખાઈ પ્રાણીઓને વધ કરવાને સ્પષ્ટ રીતે ઉત્તેજન આપે છે, તેઓ કેટલા બધા
