Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧] શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[વર્ષ ૧ રાજકથાના ચાર ઉ૫પ્રકારો સમજાવતાં ચાર પાય અવતરણે આ સૂરિએ આપ્યાં છે. એ નીચે મુજબ છે--
“सियसिंधुरखधगओ सियवमरो सेयछत्तछन्नणहो । जणणयणकिरणसेओ एसो पविसइ पुरे राया । पज्जताउज्जममंदबंदिसइं मिलंतसार्मतं ।। संखुद्धसेन्नमुद्धयचिंधं नयरा निवो नियइ ।। हेसंतहयं गज्जंतमयगलं घणघणंतरहलक्खं । कस्सऽन्नस्स वि सेन्नं णिन्नासियसत्तुसिन्नं भो ॥ पुरिसपरंपरपत्तेण भरियविस्सभरेण कोसेणं।
णिज्जियवेसमणेणं तेण समो को निवो अन्नो ?॥" અર્થાત્ શ્વેત હાથીના અંધ ઉપર આરૂઢ થયેલો, શ્વેત ચામર વડે અલંકૃત, જેતા થત છત્રે આકાશને ઢાંકી દીધું છે એવો અને મનુષ્યનાં નેત્રનાં કિરણો વડે શ્વેત (બનેલો) એવો આ રાજા નગરમાં પેસે છે.
વાજિંત્ર વાગતાં હોય, ભાટોન શબ્દ અમંદ હાય, સામંતો મળતા હોય, સેના ક્ષુબ્ધ બની હોય અને ચિહ્નો ઊંચાં કરાયાં હોય એવી પરિસ્થિતિમાં રાજા નગરની બહાર નીકળે છે.
જેમાં ઘોડાઓ હણહણે છે, હાથીઓ ગાજે છે અને લાખ ર ધણધણે છે એવી તેમજ જેણે દુશ્મની સેનાને નાશ કર્યો છે એવી સેના કયા બીજાની છે?
પુરુષોની પરંપરા દ્વારા મળેલ અને સંપૂર્ણ વિશ્વને ભરી દેનાર કોણ વડે કુબેરને જેણે પરાસ્ત કર્યો છે એના જેવો બીજે કયે રાજ છે?
અભયદેવસૂરિએ ચારે વિકથાના દેષો દર્શાવતું એકેક પાઈય પદ્ય અવતરણુરૂપે આપ્યું છે, પણ તે હું છોડી દઉં છું.
ઠાણ (ઠા. ૭, ઉ. ૩, સુ. ૫૬૯)માં સ્ત્રીકથા, ભક્તકથા, દેશકથા, રાજકયા, મૃદુકાણિની કથા, દર્શનભેદિની કથા અને ચારિત્રભેદિની કથા એમ વિકથાના સાત પ્રકારો દર્શાવાયા છે, જ્યારે દસયાલિયનિષુત્તિ (ગા. ૨૦૭)માં સ્ત્રીકથા, ભક્તકથા, રાજકથા, ચૌરકથા, જનપદકથા તેમજ નટ, નર્તક, જલ્સ અને મુષ્ટિક (મતલ) સંબંધી કથા એમ વિકથાના પ્રકારો બતાવાયા છે. અંતમાં આ નિજજુત્તિની નિમ્નલિખિત ગાથા નેધો આ લેખ
" एया चेव कहाओ पन्नवंगपरूवगं समासज्ज ।
अकहा कहा य विकहा हविज पुरिसंतरं पप्प ॥२-८॥" અર્થાત જેમ સમ્યફમૃત મિથ્યાત્વીઓને તે મિથ્યાશ્રત રૂપે પરિણમે છે તેમ કથા, ૧૦આકથા અને વિકથાના વિવિધ પરિણામો સંભવે છે અને એનો આધાર શ્રોતાની મનેદશા ઉપર રહેલો છે. .
આમ કથા, અકથા અને વિકથા વિષેને સંક્ષેપ ઊહાપોહ અહીં પૂર્ણ કરાય છે. ગોપીપુરા, સુરત, તા. ૧૭-૩-૪૫ ૯. દેરડા પર ખેલ કરનારા નટ.
૧૦. મિયા મેહનીય કર્મના વિપાકને વેદનાર અજ્ઞાની જે કથા કરે તે “અકથા કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 521612 |
| Book Title | Jain_Satyaprakash 1945 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad |
| Publisher | Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1945 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India |
| File Size | 17 MB |