Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૦]
વિકથા : પ્રકાર ને ઉપપ્રકારો અથ–બ્રાહ્મણીઓને ધિક્કાર છે કે જેઓ પતિનો અભાવ (મૃત્યુ) થયા પછી મરેલા જેવી જીવે છે. શની સ્ત્રીને ધન્ય છે કે જે લાખ પતિએ પણ લોકમાન્ય અને અનિશ્વિત છે.
અહે! ચૌલુક્ય (વંશની) પુત્રીઓનું સાહસ જગતથી અધિક છે કે જેઓ પ્રેમરહિત હોવા છતાં પતિનું મરણ થતાં અગ્નિમાં પ્રવેશ કરે છે.
અહો ! અદ્ધ (દેશની) સ્ત્રીઓનું રૂપ જગતમાં વખણાય છે કે જે (૨૫)માં યુવ કેની દષ્ટિ આસક્ત બનતાં પરિશ્રમને ગણતી નથી.
ઉત્તરની સ્ત્રીઓને ધિક્કાર છે કે જેની કાયાલતા બહુ વસ્ત્રોથી ઢંકાયેલી છે. એનું યૌવન યુવકોનાં નેત્રને સદા આનંદ માટે થતું નથી.
ઠાણ (ઠા. ૪, ઉ. ૨, સુ. ૨૮૨)માં સ્ત્રીકથા, ભક્તકથા, દેશળ્યા અને રાજકથા એમ વિકથાના ચાર પ્રકારો દર્શાવી એ પ્રત્યેકના ચાર ચાર ઉપપ્રકારે દર્શાવાયા છે. જેમકે સ્ત્રીકથાના જાતિસ્થા, કુલકથા, રૂપકથા અને નેપથ્યકથા; ભક્તકથાના આવા ૫સ્થા, નિર્વાપકથા, આરંભકથા અને નિષ્ઠાનકથા; દેશકથાના દેશવિધિથા, દેશવિક૯૫કથા, દેશદાકથા અને દેશનેપથ્યકથા; રાજકથાના રાજા સંબંધી અતિયાનકથા, નિયણકથા, બલવાહનથી અને કોશકે ઠાગારકથા. આની ટીકામાં અભયદેવસૂરિએ આ પ્રત્યેકનું સ્વરૂપ સમજાવ્યું છે તે ઉપર્યુક્ત નિરૂપણ સાથે બહુધા મળે છે. આ સૂરિએ અવતરણ તરીકે ચાર સંસ્કૃત પદ્યો આપ્યાં છે. જેમ કે થિ૦, હોઠ, ચન્દ્ર અને વિશ્વ આ પૈકી ત્રણ મુનિચન્દ્રસૂરિએ પણ આપ્યાં છે. ચન્દ્ર વાળું પદ નીચે મુજબ છે –
"चन्द्रवक्ता सरोजाक्षी सदीः पीनघनस्तनी ।
किं लाटी नो मता साऽस्य देवानामपि दुर्लभा ॥ અર્થાત ચન્દ્રના જેવા વદનવાળી, કમળનાં જેવાં નયનવાળી, શુભ વાણીવાળી તેમજ પુષ્ટ અને ઘન સ્તનવાળી એવી લાટ દેશની સ્ત્રી કે જે દેવોને પણ દુર્લભ છે તે શું આને માન્ય નથી ?
ભક્તકથાના આવાપસ્થા વગેરે ચાર ઉપપ્રકારો માટે અભયદેવસૂરિએ નીચે મુજબનું અવતરણ આપ્યું છે:
"सागघयादावादो पक्कापको य होइ निव्वावो ।
સામ તિત્તિના જિલ્લામાં જ રહ્યું ” આના રપષ્ટીકરણરૂપે તેઓ કહે છે કે અમુક રસોઈમાં શાક, ઘી વગેરે આટલાં જોઈએ એમ કહેવું તે “અવાપકથાછે; પકવ અને અપકવ અન્નના આટલા પ્રકારે છે અથવા વ્યંજનના આ આ પ્રકારો છે એમ કહેવું ને “આરંભકથા છે; અને આટલા પૈસા લાગશે એમ કહેવું તે “નિષ્ઠાનકથા' છે. દેશવિધિકથા સમજાવતાં એમણે એમ કહ્યું છે કે મગધ વગેરે દેશમાંની એજન, મણિ, ભૂમિકા વગેરેની રચના કહેવી તે દેશવિધિકથા છે; અથવા કયા દેશમાં શું પહેલું ખવાય છે તે કહેવું તે આ કથા છે. “વિકલ્પ' એટલે ધાન્યની નિષ્પત્તિ અથવા વિશિષ્ટ જાતનાં કેટ, કૂવા, દેવકુલ, ઘર વગેરે એમ એમણે કહ્યું છે. એમણે એમ પણ કહ્યું છે કે અતિયાન એટલે પ્રવેશ અને નિર્માણ એટલે નિગમ,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 521612 |
| Book Title | Jain_Satyaprakash 1945 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad |
| Publisher | Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1945 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India |
| File Size | 17 MB |