Jain_Satyaprakash 1945 07

SR No.: 521612
Original Sutra Author: N/A
Author: Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Publication Year: 1945
Total Pages: 36
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India
File Size: 17 MB

Page 14

શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
૨૦૮ ]
ચારના એમાં સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ છે. વિશેષમાં એની સ્વાષના વ્યાખ્યા (પત્ર ૧૭૪ ચારેનું સ્વરૂપ નીચે મુજબ દર્શાવાયું છે.
ભક્તકથા—મા માંસની વાની, અડદના લાડુ વગેરે સુંદર આહાર છે, રીતે ખાય છે અને હું પણ આ ખાઉં. એ આ કથાનું સ્વરૂપ છે.
""
સ્ત્રીકથા--સ્ત્રીઓના નેપથ્ય, અગહાર, હાવ, ભાવ, ત્યાદિનું વણુન એમાં આવે છે. જેમકે કર્ણાટકની ઓ ક્રીડાના પ્રકારામાં ચતુર હાય છે અને લાટની સ્રીડિતાને પ્રિય હાય છે. આ વાત પદ્યમાં એક ચરણુરૂપે દર્શાવાયેલી છે.
દેશકથા—-દક્ષિણાપથ એટલે કે દક્ષિણુદેશમાં અન્નપાણી પુષ્કળ છે અને ત્યાં સ્ત્રીસભાગ વિશેષ પ્રમાણુમાં છે. પૂર્વ દેશમાં વિચિત્ર વસ્ત્ર, ગાળ, ખાંડ, શાલિ, દારુ વગેરેની પ્રચુરતા છે. ઉત્તરાપથ એટલે કે ઉત્તર દેશમાં પુરુષા સરવીર છે, ધેડાએ વેગવાળા છે, પણ એ મુખ્ય ધાન્ય છે, કેંસર સુલભ છે, અને દરાખ, દાડમ, કેઠ, વગેરે મધુર છે. પશ્ચિમ દેશમાં સુખદ સ્પર્શીવાળાં વસ્ત્રા છે, શેરડીએ સુલભ છે, જળ શીતળ છે પ્રત્યાદિ.
[વર્ષ ૧૦
)માં આ
રાજકથા—અમારા રાજા શૂરવીર છે, ચૌડ ધનવાન છે, ગૌડ ગજપતિ છે, અને તુરુક અર્થાત્ તુ અશ્વપતિ છે,
આ સારી
આ પ્રમાણે પ્રતિકૂળ પણુ ભક્ત વગેરેની કથા કહેવાય.
ઉપર્યુક્ત વ્યાખ્યામાં ૧૭૪ અ પત્રમાં નીચે મુજબનું અવતરણ છે:--- " मज्जं विसयकसाया निद्दा विगहा य पञ्चमी भणिया । एए पश्च पमाया जीवं पाडेन्ति संसारे ॥
આમાં વિઞહા'ના પાંચ પ્રકારના પ્રમાદ પૈકી એક તરીકે ઉલ્લેખ છે. વાચકવય ઉમાસ્વાતિએ રચેલા તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર (અ. છ, સૂ, ૮)ની - ગંધહસ્તી ' સિદ્ધસેન ગણિકૃત ભાષ્યાનુસારિણી ટીકા (પૃ. ૬૩)માં નિમ્નલિખિત પંક્તિમાં વિકથા’ના ઉલ્લેખ છે. प्रमाद्यतीति प्रमत्तः कषायविकथेन्द्रियनिद्राऽऽसवैर्निमित्तभूतैः "
વિશેષમાં આ ટીકા (પૃ. ૬૩)માં ત્રિકથાના સ્ત્રીકથા, ભક્તકથા, જનપદકથા (દેશકથા) અને રાજકથા એમ ચાર પ્રકારા સૂચવાયા છે.
ઉત્તરજ્જીયણ (અ. ૧૬)માં બ્રહ્મચર્યંની રક્ષા માટે સ્રીકથાના નિષેધ કરાયા છે. આ હકીકત ધમ બિન્દુ ( અ. ૫. સૂ. ૪૧ )માં સૂચવાએલી છે. એની ટીકા (પત્ર ૬૮ અ)માં મુનિચન્દ્રસૂરિ કથાના ઉપયુક્ત ચાર પ્રકારા સૂચવે છે અને એ સંબધમાં એકેક પત્ર રજૂ કરે છે. એ પુછો એના અર્થ સહિત હું અહીં આપું છુંઃ—
"घिग् ब्राह्मणोर्धवाभावे या जीवन्ति मृता इव । धन्या शुद्री जनैर्मान्या पतिलक्षेऽप्यनिन्दिता ॥ अहो चौलुक्यपुत्रीणां साहसं जगतोऽधिकम् । विशन्त्यग्नौ मृते पत्यौ याः प्रेमरहिता अपि ॥ अहो अन्ध्रपुरन्ध्रीणां रूपं जगति वर्ण्यते । यत्र यूनां दशो लग्ना न मन्यन्ने परिश्रमम् ॥ घिग् नारीदिव्या बहुवस्त्राच्छादिताङ्गलतिकत्वात् । तद्योवनं न यूनां चक्षुर्मादाय भवति सदा ||"