________________
सप्टेम्बर २०१८
आ आदिपुरुषे मनुष्यने कन्दमूळभक्षीमांथी अन्नाहारी बनाव्यो. अनी आदिम अने प्राकृत गणाती टेवोने संस्कारी आपी. ओने ओमणे खेती शीखवी. अन्ननी ओळख आपी. गाय अने वृषभनुं मूल्य समजाव्युं अन्न उगाडतां अने पछी ते पकवतां शीखवाड्युं. 'अग्नि' नो अने तेनी क्षमतानो, उपयोगितानो तथा विनाशकतानो परिचय कराव्यो. अग्निनो संयोग अन्नने केवी रीते 'प्राण' शक्तिरूपे परिणमावे छे ते पण दर्शाव्यं.
-
७७
अमणे खातां अने पचावतां पण शीखव्युं. अमणे पाणीनो उपयोग अने पाणीनी शक्तिने नाथवानी रीत शीखवाड्यां. पाणीना उपयोगना साधनलेखे कुम्भारकर्म पण शीखवाड्यं तेनी कथा बहु रसप्रद छे. आदिपुरुष ऋषभदेव हाथीना होद्दा पर सवार थईने पर्यटने नीकळ्या. वाटमां समाजना अगणित लोकोनी अणसमज तेमज तेमनी अव्यक्त आवश्यकता भणी तेमनुं ध्यान गयुं. तेमणे खेतरमांधी काळी माटी मंगावी. पाणी लीधुं. ओक विशाळ पात्रमां माटी लई तेमा पाणी उमेरी तेने रोंदी, अने मजानो पिण्ड बनाव्यो. पछी पोताना ज हाथ वती ते माटीना भीना पिण्डमांथी अक मजानो आकार सरज्यो. ओ हतो आ विश्वनो आदिम घडो. ओमणे ते घडाने अग्निनी आंच अपावीने पकवी दीधो. अने पछी मां पाणी भरी बतावतां लोको आश्चर्यचकित ! आदिनाथ, आ रीते, आपणा युगना आदिम कुम्भार बन्या !
हा, ओ कुम्भार हता, लुहार हता, सुथार हता, विश्वकर्मा हता, शिल्पकार अने चित्रकार हता, खेडूत हता अने रसोइया पण हता. समाजना जीवन-निर्वाह माटे जे जे बाबतोनी आवश्यकता पडी शके ते तमाम बाबतोनां सघळां साधनो अने सर्व विधि-विधानोनुं निर्माण तेमणे करी आप्युं.
ओमणे अक्षरो आप्या. लिपि शीखवाडी. संदेशाव्यवहारनी प्रणालिका रची. ओमणे राज्य-व्यवस्था आपी. गाम, नगर अने देशोनी व्यवस्था पण करी आपी. स्वाभाविक रीते ज आ व्यवस्थामां युद्ध अने शस्त्र-अस्त्रोनी व्यवस्था पण आवे ज. ओमणे समाजने विविध वर्गोमां अने विभागोमां विभक्त कर्या. दरेक वर्गने तेनी योग्यताने अनुरूप काम वहेंची आप्युं. दरेक विभागने तेनी पोती की मर्यादाओ शीखवाडी. ओ मर्यादामां रहीने अन्य बधा वर्गो-विभागो साथेनुं सामंजस्य जाळवीने आखो समाज चाले तेनी गोठवण तेमणे करी.
