________________
१३४
अनुसन्धान- ७१
(- गोठवण) नो अवकाश नथी. त्र्यणुकथी मांडीने अनन्तप्रदेशिक सुधीना तमाम स्कन्धो अ अपेक्षाओ 'आनुपूर्वी' द्रव्यो छे, केम के तेमां परमाणुओनी विविध गोठवण द्वारा प्ररूपणा शक्य छे. ज्यारे द्व्यणुक अत्रे 'अवक्तव्यक' द्रव्य तरीके ओळखाय छे, कारण के तेमां बे परमाणु होवाथी पूर्वानुपूर्वी (१-२) अने पश्चानुपूर्वी (२ - १) शक्य छे, पण अनानुपूर्वी शक्य नथी. थी ते शुद्ध आनुपूर्वीद्रव्य पण नथी तेम ज अनानुपूर्वीद्रव्य पण नथी. तेथी ते 'अवक्तव्यक' ( - कही न शकाय तेवुं) गणाय छे.
आ आनुपूर्वी वगेरे त्रण द्रव्योमां परस्पर अल्प - बहुत्वनो विचार प्रस्तुत विचारणाना मूळमां छे. आ अल्पबहुत्वनो विचार अनुयोगद्वारसूत्रमां त्रण अपेक्षाओ थयो छे - द्रव्यार्थता, प्रदेशार्थता अने उभयार्थता. आमां द्रव्यार्थता वखते द्रव्योनी पोतानी सङ्ख्यानो विचार करवामां आवे छे, ज्यारे प्रदेशार्थता वखते द्रव्योनी प्रदेशसङ्ख्यानो विचार थाय छे. तेथी द्रव्यार्थताओ जे अल्प होय ते प्रदेशार्थताओ वधारे होय तेम पण बनी शके. जेम के १० परमाणु ६ द्व्यणुक करतां द्रव्यार्थताओ वधारे छे, पण प्रदेशार्थताओ १२ परमाणुमांथी बनेला ६ द्व्यणुक १० परमाणुथी वधारे गणाय छे. उभयार्थतामां द्रव्यार्थता- प्रदेशार्थता ओम उभय रीते विचार करवानो होय छे.
हवे मूळ चर्चा जोईशुं. अनुयोगद्वारसूत्रमां आनुपूर्वी, अनानुपूर्वी अने अवक्तव्यक द्रव्योमां, द्रव्यार्थता, प्रदेशार्थता अने उभयार्थता अत्रणे रीते अल्प-बहुत्व जणावनारुं सूत्र आम छे -
" एएसि णं भंते! णेगम-ववहाराणं आणुपुव्वीदव्वाणं अणाणुपुव्वीदव्वाणं अवत्तव्वयदव्वाण य दव्वट्टयाए पएसट्टयाए दव्वट्ठ- पएसट्टयाए कयरे हिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ? |
गोतमा ! सव्वत्थोवाई णेगम-ववहाराणं अवत्तव्वयदव्वाइं दव्वट्टयाए, अणाणुपुव्वीदव्वाइं दव्वट्टयाए विसेसाहियाई, आणुपुव्वीदव्वाइं दव्वट्टयाए असंखेज्जगुणाई ।
पएसट्टयाए णेगम-ववहाराणं सव्वत्थोवाइं अणाणुपुव्वीदव्वाइं अपएसट्टयाए, अवत्तव्वयदव्वाइं पएसट्टयाए विसेसाहियाई, आणुपुव्वीदव्वाई पएसट्टयाए अगुण ।
