SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 90
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्राकृतप्रकाशे न बिन्दुपरे ॥५६॥ अनुस्वारे परे द्वित्वं न भवति । संकन्तो (३-३ रेफलोपः, ४-१७ वर्गान्त०, ४-१ ह्रस्वः, ५-१ ओ)। संझा (३-२८ ध्य = झ् , ४-१७ वर्गान्त०)। संक्रान्तः, सन्ध्या ॥५६॥ ' समासे वा ॥ ५७॥ समासे शेषादेशयोर्वा द्वित्वं भवति । णइग्गामो, "इगामो (२-४२ न् = ण, २-२ दुलोपः, ३-३ रलोपः, ४-१ ह्रस्वः; द्वित्वाभावे तु यथावदोकारः ५-१ ओ)। कुसुमप्पअरो (३-३रलोपे,२-२कलोपः,५-१ ओ)। कुसुमपअरो (पद्वित्वाभावः, शे० पू०)। देवत्थुई, देवथुई (३-१२ स्त् = थ्, ३-५१ थ् = त्, २-२ त्लोपः, ५-१८ दीर्घः) । आणालक्खंभो, आणालखंभो (४-२९ परिवृत्तौ आनाले जाते, २-४२ = ण, ३-१४ स्त् = ख, ३-५१ ख = क्, ४-१७ वर्गान्त०, ५-१ ओ)। नदीग्रामः, कुसुमप्रकरः, देवस्तुतिः, आलानस्तम्भः॥ ५७॥ . समासे वा-समासवशादनादितामापनयोः शेषादेशयोर्वा द्वित्वम् । मरुत्वली, मस्थली । गुणज्जेट्ठो, गुणजेट्ठो । घरदारं, घरदारं । अत्थग्गहो, अत्यगहो। घणत्थणी, घणथणी । विरहक्खमा, विरहखमा । अंगप्फंसो, अंगफंसो । 'द्वित्वं वापि समासे स्याद् अशेषादेशयोरपि' । सप्पिासो, सपिनासो। बद्धप्फलो, बद्धफलो । सिहरक्खंडो, सिहरखंडो ॥ ५७ ॥ __ समास होने पर मध्यगत लोप से शेष अथवा आदेश से जायमान वर्ण को विकल्प से द्वित्व हो। (मरुस्थली) ३ से सलोप। मरुस्थली, मरुथली। सर्वत्र ६ से द्विस्व होगा।(गुणज्येष्ठः) ४ से यलोप। 8 में ३ से पलोप । गुणजेटो, गुणजेटो । (गृहद्वारम् )४ से वलोप। घरद्वारं, घरदारं । 'गृहस्य घरोऽपतौ' (५३४) घर आदेश । (अर्थग्रहः) ४ से दोनों रेफों का लोप। अस्थग्गहो, अस्थगहो। (घनस्तनी) २९ से स्त को थ। २५ से न को ण । घणस्थणी, घणथणी । (विरहक्षमा) ३५ से क्ष को ख । विरहक्खमा, विरहखमा। (अगस्पर्शः) ५से रेफलोप। २६ से श को स। 'स्पस्य' (३३३६) से फ भादेश। द्वित्वविकल्प। अंगफंसो, अंगफंसो। ६१ से अनु. स्वारागर्म । कहीं पर-समास में, लोप से शेष न होने पर अर्थात् विना लोप के विषय में एवम् आदेश के विना केवल स्वाभाविक अक्षर को विकल्प से द्वित्व हो । (सपिपासः) पूर्व पकार को द्वित्व । २ से दूसरे पकार का लोप । सप्पिासो। पक्ष मेंसपिमासो। एवम् (बदफलः) बद्धप्फलो, बद्धफलो। (शिखरखण्डः)२६ से श को स। २३ से ख को ह । विकल्प से द्वित्व । ७ से ककार। सिहरक्खंडो, सिहरखंडी ॥५॥ मेट- नं. (५८) अदातो यथादिषु वा । (६५) उत्सौन्दर्यादिषु । (३१)ए शय्यादिषु। (६४)श्वत्सप्सां छः। (५) सर्वत्र लवराम (16) पोवः। (३) उपरि लोपः कगडतदपषसाम् । (२५) नो णः सर्वत्र । (६) शेषादेशयोईिस्वम १. नेदं सूत्रं संजीवन्यादौ।
SR No.091018
Book TitlePrakruta Prakasa
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJagganath Shastri
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year
Total Pages336
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy