Page Text
________________
११६
प्राकृतप्रकाशे
टाङस्डीनामिदेददातः ॥ २२ ॥ टा, ङस्, डि, इत्येतेषां स्त्रियाम् इत्, पत्, अत्, आत् इत्येत आदेशा भवन्ति ।, टा, गईइ, णईए, कई अ, णईआ करं। (५-२१ सूत्रे नकारस्य णः, दलोपश्च दर्शितः, शे० स्प०)। नद्या । कअं इति (१-२७ सू० म्प०) कृतम् । ङस, णईइ, णईए, णईअ, णईआ, वणं । (गई पूर्व वत्, अन्यत्स्पष्टम् ) । नद्याः । (वणं इति ४-१२ सू० स्प०)।ङि, णईइ, णईए, णईअ, णईआ, ठिअं (पूर्ववत् णईशब्दः, शे० सुगमम् ) नद्याम् । (ठिअं इति ५-१३ सू० स्पष्टम् । ) स्थितम् ॥ २२॥ ___टाङकोनामिदेददातः-स्त्रीलिङ्गात् प्रातिपदिकात्परेषां टा-हस्-डि-इत्येतेषाम् . इत् , एत् , अत् , अात् , इत्येते एककस्य चत्वार आदेशा भवन्ति । बुद्धीइ, बुद्धीए, बुद्धीअ, बुद्धीमा । घेणूड, घेणूए, घेणू अ, घेणू पा ॥ २२ ॥ ___टाङसिति । स्त्रीलिङ्ग प्रातिपदिक से पर टा-इस-डि इनमें प्रत्येक को इकार, एकार, अकार, आकार ये चारों आदेश होंगे। जैसे-बुद्ध्या तृतीया एकवचन में-बुद्धीद, बुद्धीए, बुद्धीअ, बुद्धीआ। इन चारों आदेशों से चार रूप होंगे। एवम्-बुयाः षष्ठी में, बुद्धौ सप्तमी में भी पूर्वोक्त बुद्धीइ, बुद्धीए, बुद्धीअ, बुद्धीआ-रूप होंगे। धेनु के. भी धेन्वा, धेन्वाः, धेनी में घेणूइ, घेणूए, घेणूम, घेणूमा होंगे ॥ २२॥
नातोऽदातौ ॥ २३ ॥ आत आकारान्तस्य स्त्रीलिङ्गस्यानन्तरं टा उस्-डीनाम् अत्, आत् , इत्येतापादेशी न भवतः । पूर्वेण प्राप्तौ निषिध्येते। मालाइ, मालाए करं, घणं, ठि। (५-२२ सूत्रादिदेतावेव भवतः, अ० स्प०) मालया ॥२३॥ ____ नातोऽदातौ-आकारान्तात्त्रीलिङ्गात्परेपा टादोनामदातो न स्तः। किन्तु इत् एतो एव भवतः । मालाइ, मालाए । रमाइ, रमाए ॥ २३ ॥ __नातो-इति । आकारान्त स्त्रीलिङ्ग से पर टा-उस-कि इनको अत् आत् नहीं होंगे। परिशेषात्-इकार, एकार होंगे। मालया का मालाइ, मालाए। एवं पष्ठी-सप्तमी में भी ये ही रूप होंगे। एवम्-रमाशब्द का तृतीया, पष्ठी, सप्तमी के एकवचन में रमाइ, रमाए होंगे ॥२३॥
आदीतौ बहुलम् ॥ २४ ॥ स्त्रियामाकारान्तादातः स्थाने आत्, ईत् इत्येतो बहुलं प्रयोक्तव्यो । सहमाणा, सहमाणी (२-४२ = = ण, शे० स्प०)। हलहा, हलही (११३ सूत्रे द्रष्टव्ये)। सुप्पणहा, सुप्पणही (३-३ रलोपः, ३-५० पद्वि०,
१. टासिकस्बीनामिदेवदातः । का. पा०।
१. आदिती-अदिती । का. पा.।
| SR No. | 091018 |
| Book Title | Prakruta Prakasa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagganath Shastri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 336 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |