SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 774
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ ७३६ ] - - (ख ) मत्त-दन्ति-राज-राजि, वाजिराज राजि कै, हेम हीर मुक्त चीर, चार साज साजि के। वेष वेषवाहिनी, अशेष वस्तु सोधि यो दाइजो विदेहराज, भाँति भाँति को दियो ।। ( केशवदास ) प्रति चरण १६ वर्णवाले छन्द पंचचामर लक्षण-जरौ जरौ ततो जगौ च पंचचामरं वदेत् ॥ (८, ८ या ४, ४, ४, ४ पर विराम ) अर्थ-पंचचामर छन्द के प्रत्येक पाद में जगण, रगण, जगण, रगण, जगण और गुरु के क्रम से १६ वर्ण होते हैं। ८, ८ या ४, ४, ४, ४ पर यति होती है। उदाहरण (क)सुरदुमूलमण्डपे विचित्ररत्ननिर्मिते ।5।।s, ISI, SIS,ISI,S लसद्वितानभूषिते सलीलविभ्रमालसम् । सुरांगनाभवल्लवीकरप्रपंचचामर स्फुरत्समीरवीजितं सदाच्युतं भजामि तम् ॥ (ख) उसी उदार की कथा सरस्वती बखानती, उसी उदार से धरा कृतार्थ भाव मानती । उसी उदार की सदा सजीव कीर्ति कूजती, तथा उसी उदार को समस्त सृष्टि पूजती ॥ ( मैथिलीशरण गुप्त ) प्रति चरण १७ वर्णवाले छन्द . (१) शिखरिणी लक्षण-रसै रुदैश्छिमा यमनसभला गः शिखरिणी । (६, ११ पर विराम ) मर्थ-जिस छन्द के प्रत्येक चरण में यगण, मगण, नगण, सगण, भगण और लघु-गुरु के क्रम से १७ अक्षर हों तथा रस (६ ) और रुद्र ( ११) पर यति हो उसे शिखरिणी कहते हैं। उदाहरण य म न स भ (क) करे श्लाघ्यस्त्यागः, शिरसि गुरुपादप्रणयिता, . 1ss, sss, ।।।, 115,51115 मुखे सत्या वाणी, विजयिभुजयोर्वीर्यमतुलम् । हृदि स्वच्छा वृत्तिः, श्रुतमधिगतं च श्रवणयो विनाप्यैश्वर्येण, प्रकृतिमहतां मण्डनमिदम् ॥ ( भर्तृहरि) (ख) छटा कैसी प्यारी, प्रकृति-तिय के चन्द्रमुख की नया नीला ओढ़े, बसन चटकीला गगन का। जरी-सल्मा-रूपी, जिस पर सितारे सब जड़े गले में स्वगंगा, अतिललित माला सम पड़ी ॥ ( सत्यशरण रतूड़ी) For Private And Personal Use Only
SR No.091001
Book TitleAdarsha Hindi Sanskrit kosha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRamsarup
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1979
Total Pages831
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationDictionary & Dictionary
File Size15 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy