Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हटनेवाला
[ ६६ ]
,
या इ ( अ. प. अ. ), अपसृ ३. कर्तव्यात् विमखीभू, कर्तव्यं त्यज् (भ्वा. प. अ. ) ४. दूरीभू, नेत्रागोचर (वि.) जन् (दि. आ. से.) ४. स्थगित ( वि . ) जन्, व्याक्षिप ( कर्म. ) ५. नश् ( दि. प. वे.), शम् ( दि. प. से. ) ६. विचलित (वि.) भू, प्रतिज्ञाभंगं कृ । सं. पुं. तथा भाव, स्थानान्तरगमनं, अप, सरणंसृतिः (स्त्री.), कर्तव्यत्यागः, व्याक्षेपः, विलंब:, शमनं नाश:, ( संकटादि का ), विचलनं, प्रतिज्ञाभंगः |
( अ. प. अ. ), सृ ( भ्वा. प. अ. ) २. अप | हठात् अव्य. (सं.) दुराग्रहेण, सनिर्बंध २. बलात्, सरभसं ३. अवश्यम् । हठी, वि. ( सं . हठिन ) दे. 'हठीला' | हठीला, वि. ( सं . हठ: > ) दुराग्रहिन्, प्रति निविष्ट, निर्बंधपर २. दृढप्रतिज्ञ, सत्यसंकल्प हड़, सं. स्त्री. ( सं . हरीतकी) अभया, अमृता, पथ्या, श्रेयसी, शिवा, रसायनफला, प्राणदा, देवी, दिव्या ।
हड़क, सं. स्त्री. (अनु. ) उत्कटेच्छा, तीव्राभि
लाषः ।
हटनेवाला, सं. पुं., स्थानान्तरगामिन, अपयात, अपसर्तु, कर्तव्यविमुख, शमनोन्मुखः, प्रतिज्ञाविरोधिन् ।
पीछे न हटना, मु., पराङ्मुख (वि.) न जनू, सज्ज (वि.) स्था ( वा. प. अ. ) । हटवाना, क्रि. प्रे., ब. 'हटाना' के प्रे. रूप । हटाना, क्रि. स. (हिं. हटना ) स्थानान्तरं नी ( भ्वा. प. अ. ), अप-, सृ ( प्रे.) २. दूरीकृ, अपनी ३. पलायू (प्रे.) ४. प्रतिज्ञाभंगं कृ ( प्र . ) । सं. पुं. तथा भाव, स्थानान्तरे नयनं, अपसारणं, अपनयनं इ. ।
हटा हुआ, वि., स्थानान्तरगत, अप-यात- इतगत-सृत, दूरीभूत कर्तव्यविमुखीभूत, शांत, नष्ट विचलित ।
हट्ट, सं. पुं. (सं.) आपणः, निगमः, पण्यभूमि: ( स्त्री. ) वीथिका, क्रयविक्रयस्थानं २. पण्यशाला, दे. 'दुकान' । हट्टा-कट्टा, वि. (सं. हृष्ट + अनु. ) हृष्ट-पुष्ट, मांसल, दृढांग, प्र-महा, बल, महा-स्थूल, कार्य । हट्टी, सं. स्त्री. (सं.) क्षुद्र, आपण निगम: २. पण्यशाला (दे. 'हट्ट' ) । हठ,
सं. स्त्री. पुं. (सं.) बलात्कार:, रभसः २. दुराग्रहः, निर्बंधः, प्रतिनिवेशः ३. दृढप्रतिज्ञा-संकल्पः ४. अवश्यंभाविता, अनिवार्यता । -करना, क्रि. अ., दुराग्रहं कृ, प्रतिनिविष्ट (वि.) वृत् (भ्वा. आ. से. ) ।
|
- धर्मी, सं. स्त्री. ( सं . हठधर्म:) हठः, दुराग्रहः २. विचारसंकीर्णता, दे. 'कट्टरपन' । वि., दुराग्रहिन्, प्रतिनिविष्ट, निर्बंधपर । -योग, सं. पुं. ( सं . ) योगभेदः, हठ विद्या । - योगी, सं. पुं. (सं. गिन् ) हठयोगाभ्यासिन् ।
हड़काया, वि. ( देश. हड़काना ) उन्मत्त, वातुल ( प्रायः कुत्तों के लिए ) २. अत्युत्सुक, अतीच्छुक ।
हड़गोला, सं. पुं. (हिं. हाड़ + गिलना ? ) *हड्डगिलः, खगभेदः ।
हड़ताल, सं. स्त्री. (सं. हट्टः+ताल: ) *हट्टतालं, (विरोधादिप्रकाशनार्थ) संभूय व्यवसायकर्म- त्यागः ।
करना, क्रि. अ. संभूय व्यवसाय त्यज् (भ्वा. प. अ.), हट्ट तालं कृ । हड़प, वि. (अनु. ) निगीर्ण, जठरक्षिप्त, ग्रसित
२. कपटापहृत ।
करना, मु., दे. 'हड़पना' (२) । हड़पना, क्रि. स. (अनु. हड़प ) आस्ये निक्षिप् ( तु. प. अ. ), निगृ ( तु. प. से.), ग्रस् (भ्वा. आ. से. ), सत्वरं भक्ष ( चु.) २. कप -- टेन अप (भ्वा. प. अ. ), अन्यायेन आदा (जु. आ. अ.) । हड़बड़ाना, क्रि. अ. ( अनु. हड़ + बड़ ) त्वर् (भ्वा. आ. से. ), ससंभ्रमं विधा (जु.उ.अ.), आतुर, आकुल (वि.) जन् ( दि. आ. से. ) । हड़बड़िया, वि. (हिं. हड़बड़ी ) त्वरित तूर्ण - क्षिप्र अशु, कारिन, त्वराकुल । हड़बड़ी, सं. स्त्री. (अनु. ) त्वरा, तूर्णि: (स्त्री.), रमसः सं, क्षिप्रता, शीघ्रता, २. संभ्रमः, त्वरा - आतुरता-आकुलता ।
हड़हड़ाना, क्रि. स. (अनु. हड़ + हड़ ) वर् (प्रे.), त्वरितुं प्रवृत् (प्रे.) । क्रि. अ., कप्वे (भ्वा. आ. से. ) २. सशब्दं चलू (भ्वा. प. से. ) ।
हड्डा, सं. पुं. ( सं . इडाचिका) वरटा, दे. 'भिड़' । हड्डी, सं. स्त्री. (सं. हड्ड ) अस्थि (न.) आदिकं, कुल्यं. कीकसं, मेदोभवं, मज्जाकरं,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |