Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
व्यथा
यवनारि
[४]
भाग- अंश, अनुसार अनुकूलम् = यथायोग्यम् | यदि, अन्य (सं.) चेत् ( यह वाक्यारंभ में यथोचितम् ।
.
नहीं आता ) ।
यथा, अव्य. (सं.) येन प्रकारेण यया रीत्या २. दृष्टांत उदाहरण, रूपेण, तया यथा हि, -वत्, इव, यवत्, अनुरूपं, अनुसारम् । -काम, क्रि. वि. (सं. न. ) यथा, - इच्छं- इष्टं • ईप्सितं अभिमतम् ।
--क्रम, क्रि.वि. (सं.न.) क्रमेण, क्रमानुसारं रेण । -- तथा, क्रि.वि. (सं.) यथाकथंचित्, येन केन प्रकारेण ।
--मति, क्रि.वि. (सं. न. ) यथाबुद्धि, यथाज्ञानम् । - योग्य, वि. ( सं . ) यथोचित, यथाई । - रुचि, क्रि. वि. (सं. न. ) दे. 'यथाकाम' । -वत्, क्रि. वि. ( सं . ) यथोचितं, यथार्ह, यथायुक्तं २. यथाविधि, नियमानुसारं ३. यथातथं, यथ सत्यम् ।
- शक्ति, क्रि. वि. (सं. न. ) यथा- बलं सामर्थ्य - क्षमम् ।
--शास्त्र, क्रिं. वि. (सं. न. ) शास्त्रानुकूलम् ।
संभव, क्रि. वि. (सं. न. ) यथाशक्यम् । - समय, क्रि. वि. (सं. न. ) यथाकालं, कालानुसारम् ।
- साध्य, क्रि. वि. ( सं. न. ) यथा, -शक्तिसामर्थ्यम्
I
- स्थान, क्रि. वि. (सं. न. ) स्थानानुकूल, उचितस्थानेषु ।
यथार्थ, वि. (सं.) सत्य, अवितथ, निर्दोष, निर्भ्रान्त २. उचित, उत्पन्न, युक्त। क्रि.वि. (सं. न. ) युक्तं, यथार्हं, सांप्रतं, सम्यक् । यथार्थता, सं. स्त्री. ( सं . ) सत्यता, निर्दोषता
२. औचित्यं युक्तता ।
यथेच्छ, क्रि. वि. (सं. न. ) 'यथाकाम' दे. | वि., ( सं. ) यथेष्ट, यथेप्सित, यथाकाम । यथेच्छाचार, सं. पुं. (सं.) स्वेच्छाचार:, यथेष्टव्यवहारः ।
यथेच्छाचारी, वि. (सं.- रिनू ) स्वच्छन्द, स्वैर, स्वैरिन्, अनियंत्रित ।
यथेष्ट, वि. तथा क्रि. वि. दे. 'यथेच्छ ' । - यथोचित, वि. ( सं . ) यथा, - योग्य अर्ह युक्त | क्रि. वि. (सं. न. ) यथा, - योग्यं - अर्हम् । यदा, अन्य. ( सं . ) यस्मिन् काले समये । --कदा, अन्य. (सं.) काले काले, कदाचित्, कदापि ।
यदु, सं. पुं. (सं.) ययातिपुत्रः ।
नंदन, सं. पुं. (सं.) यदुनाथ:-श्रेष्ठ: पति:राजः, श्रीकृष्णः ।
यद्यपि, अव्य. ( सं . ) षष्ठी वा सप्तमी से भी, जैसे, यद्यपि दशरथ विलाप करता रहा तो भी राम वन को चल दिया = विलपति दशरथे ( विलपतो दशरथस्य ) रामो वनं ययौ । यम, सं. पुं. (सं.) धर्मराजः, पितृपतिः, कृतांतः, यमुनाभ्रातृ, वैवस्वतः, काल:, दंडधरः, अंतकः, धर्मः, महिषध्वजः, महिषवाहनः, जीवितेश: २. इन्द्रियनिग्रहः ३. योगांगविशेषः, अहिंसासत्यास्तेयब्रह्मचर्यापरिग्रहधर्मपालनं ४. वायु: ५. दे. 'यमज' ।
"
- दूत, सं. पुं. (सं.) धर्मराजचरः । -पुर, सं. पुं. (सं. न. ) यमपुरी, यमलोकः । - राज, सं. पुं. ( सं . ) दे. 'यम' (१) । यमक, सं. पुं. (सं. न.) शब्दालंकारभेदः ( काव्य ), ( सं . पुं.) संयमः २. दे. 'यमज' । यमज, सं. पुं. ( सं.-जौ ) यमौ यमकौ, यमलौ २. अश्विनीकुमारौ ( जोड़े में से एक ) यमः, यमलः । वि., यम, यमक, यमल । यमल, सं. पुं. तथा वि., दे. 'यमज' । यमुना, सं. स्त्री. (सं.) कालिंदी, कलिंद, - कन्या-नंदिनी, यमी, यमनी, सूर्यसुता, तरणितनुजा २. दु ।
ययाति, सं. पुं. (सं.) नहुषपुत्रः, पुरुपितृ, चंद्रवंशिनृपविशेषः ।
यरकान, सं. पुं. (अ.) पाण्डु, रोग:- आमयः, कामला, पाण्डुकः ।
यव, सं. पुं. (सं.) सित तोक्ष्ण, - शुकः, मेध्यः, दिव्यः, अक्षतः, धान्यराजः, तुरगप्रियः, शक्तः, महेष्टः, पवित्रधान्यम् ।
- क्षार, सं. पु. (सं.) यवजः, पाक्यं यवाग्रजः । यवन, सं. पुं. (सं.) यूनानवासिन् २. दे. 'मुसममान' ३. विदेशीयः ४. म्लेच्छः ५. वेगः ६. वेगवान् अश्वः ।
यवनानी, सं. स्त्री. (सं.) १.२. यवन- यूनान,भाषा-लिपि: (स्त्री.) ।
यवनारि, सं. पुं. ( सं . ) कृष्णः, नन्दनन्दनः, वासुदेवः, मधुसूधनः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |