Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
मातम
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ४६४ ]
मातम, सं. पुं. (अ.) मृतक -, शोक:, क्रंदनं, विलापः परिदेवना ।
-खाना, सं. पुं., शोकसदनम् । - पुर्सी, सं. स्त्री. (अ. + फ़ा.) आसमा, श्वासनं, सांत्वनं, शोकशमनं, अनुशोचनम् । - पुसीं करना, क्रि. स., अनुशोकं प्रकाश् (प्रे.), अनुशुच् (भ्वा. प. से.), मृतकबन्धून् समाश्वस् (प्रे.) ।
मातमी, वि. (का.) शोक-सूचक-प्रकाशक- पूर्ण । - लिबास, सं. पुं. (फ्रा. + अ.) शोक, वेश: ( षः) । मातरिश्वा, सं. पुं. ( सं . श्वन्) वायुः दे. वातः, पवनः, अनिलः । मातलि, सं. पुं. ( सं . ) इन्द्रसारथिः । —सूत, सं. पुं. (सं.) सुरेशः, शचीपतिः, इन्द्रः । मातहत, वि. ( अ ) अधीन, आयत्त । मातहती, सं. स्त्री. (अ. मातहत ) अधीनता,
आयत्तता ।
माता', सं. स्त्री. [ सं . मातृ' (स्त्री.) ] जननी, जनयित्री, शुश्रूः (स्त्री.), जनी निः (स्त्री.), जनित्री, सवित्री, प्रसूः (स्त्री.), अक्का, अंबा, अंबिका, अंबालिका, माता ( क्वचित् ) । २. वृद्धा, स्थविरा, पूज्यनारी ३. गौ: (स्त्री.) ४. भूमि: ( स्त्री. ) ५. शीतला ली, दे. 'चेचक' ६. मसूरी - रिका, दे. 'खुसरा' ।
- ढलना, क्रि. अ., शीतला शम ( दि. प. से.) । - निकलना, क्रि. अ., शीतला आविर्भू । - पिता, सं. पुं. पितरौ मातापितरौ, मातरपितरौ, माताती, अंबाजनकौ ।
-मह, सं. पुं. (सं.) मातुर्जनकः । -मही, सं. स्त्री. (सं.) मातुर्जननी । छोटी, सं. स्त्री, लघुमसूरिका (हि. लाकड़ाकाकड़ा) ।
माता', वि., दे. 'मत्त ' ( १ ) |
माधुर्यं
अंकपाली ४. ब्राह्मीत्यादयः सप्तदेव्यः ५. स्वरवर्णचिह्नानि, मात्रा (,,इ.) ।
मात्र, अव्य. (सं. मात्रं ) एव, केवलम् । मात्रा, सं. स्त्री. (सं.) परि-प्रमाणं, मानं, अंशः, भागः २. सकृत्सेव्यः औषध नागः ३. मात्रिका, कला, हस्ववर्णोच्चारणापेक्षितः काल: ४. स्वरवर्णचिह्न (,,इ.) । मात्सर्य, सं. पुं. (सं. न. ) दे. 'मत्सर' | माथा, सं. पुं. ( सं . मस्तकः कं > ) दे. 'मस्तक " (२) अग्र, अग्र, भाग:-देश: ३. मूर्धन् (पुं.), शिखरम् । -पच्ची,
—पिहन, } सं. स्त्री., दे. ‘महाज़पञ्ची' ।
मातुल, सं. पुं. (सं.) मातृभ्रातृ पितृश्यालः, मातृकः ।
मातुली, सं. स्त्री. (सं.) मातुला-लानी, मातुल-पत्नी ।
मातृ, सं. स्त्री. ( सं . ) दे. 'माता' । - भाषा, सं. स्त्री. ( सं . ) जन्मभाषा । मातृक, वि. ( सं .) मातृ, विषयक संबंधिन् । सं. पुं. (सं.) दे. 'मातुल' मातृका, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'माता' २. उपवि, माता, मातृसपत्नी ३. धात्री, धातृका,
- टेकना, मु., चरणयोः पत्. ( भ्वा. प. से. ), प्रणम् (भ्वा. प. अ. )
ठनकना, मु., भाविसंकटं आशंक् (भ्वा. आ. से. ) ।
रगड़ना, मु., पादयोः पतित्वा (भ्वा. आ. से. ) । मादक, वि. ( सं .) मद, कारक जनक | मादकता, सं. स्त्री. (सं.) मदकारकता । मादर, सं. स्त्री. [फ़ा. मि. सं. मातरः (मातृ से ) ] जननी, जनित्री, मातृ (स्त्री.) । - ज़ाद, वि. (फ्रा.), मि. सं., मातृजात ) सहज, स्वाभाविक, नैसर्गिक, जात्या - जन्मना - जन्मत: ( अंध:, वधिरः इ. ) २. दिगंबर, नग्न ३. सोदर, सहोदर ।
याच
Rs
मादा, सं. स्त्री. (फ्रा. ) नारी, स्त्री, स्त्रीजातीयको जीवः ।
For Private And Personal Use Only
माहा, सं. पुं. (अ.) प्रकृतिः (स्त्री.) उपादानकारणं २. योग्यता ३. दे. 'पीप' | माधव, सं. पुं. (सं.) विष्णुः, नारायणः २. वैशाखः ३. वसंतः ।
माधवी, सं. स्त्री. (सं.) वासंती, सुगंधा, चंद्रवल्ली, भद्रलता, अतिमुक्तकः, माधविका २. सुराभेदः ।
माधुरी, सं. स्त्री. (सं.) मधुरता २ सुंदरता ३. मद्यम् ।
माधुर्य, सं. पुं. ( सं. न. ) मधुरतात्वं, मिष्टत्वं, स्वादुत्वं, मधुमयता, मिष्टता २. सौन्दर्य, लावण्यं ३. चित्तद्रवीभावमयो ह्रादः, काव्यगुणभेदः ।
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |