Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
निष्कारण
[ ३३६ ]
नीच
-
निष्कारण, वि. (सं.) अकारण, निनिमित्त । । निस्पृह, वि., दे. 'निःस्पृह' । क्रि. वि. अकारणं, अहेतुकम् ।
निस्फ, वि. ( अ.) दे. 'आधा' । निष्क्रमण, सं. पुं. (सं. न.) बहिर्गमनं, निर्गमनं | निस्संकोच, वि. (सं.) दे. 'निःसंकोच'। २. संस्कारभेदः (धर्म)।
निस्संतान, वि. (सं.) दे. 'निःसंतान' । निष्टा, सं. स्त्री. (सं.) प्रत्ययः, विश्रंभः, विश्वासः । निस्संदेह, वि. (सं.) दे. 'निःसंदेह' । २. भक्तिः ( स्त्री.); श्रद्धा।
निस्सार, वि. ( सं.) दे. 'निःसार' । निष्ठर, वि. (सं.) क्रूर, क्रूरकर्मन्, निर्दय, | निस्सीम, वि. (सं.) दे. 'निःसीम' । निघृण, निष्करुण, नृशंस, कठोरहृदय। निस्स्वार्थ, वि. (सं.) दे. 'निःस्वार्थ । निष्टरता, सं. स्त्री. (सं.) क्रूरता, निर्दयता, निहंग, वि. (सं. निःसंग ) एकल, एकाकिन्, नृशंसता।
२. ब्रह्मचारिन् ३. नग्न ४. निर्लज्ज । निष्पत्ति, सं. स्त्री. (सं.) अंतः, समाप्तिः (स्त्री.) | निहत्था, वि. (सं. निहस्त>)निरस्त्र, निःशस्त्र, २.परिपाकः, सिद्धिः ( स्त्री.)।
निरायुध, अस्त्र-शस्त्र,-हीन २. निर्धन । निष्पन्न, वि. (सं.) समाप्त, अवसित २. सिद्ध, निहाई, सं. स्त्री. ( सं. निधाति:> ) शूर्म:-मी, परिगत, संपन्न ।
स्थूणा। निष्पादन, सं. पुं. ( सं. न.) साधनं, निर्वर्तनं, निहायत, वि. (अ.) अत्यंत, अत्यधिक । विधानं २. समापनं, संपूरणम् ।
निहारना, क्रि. स. (सं. निभालनं) दे. निष्पाप, वि. (सं.) अपाप, अनघ, अकल्मष, | "देखना'।
अकिल्विष, पापरहित, पुण्यात्मन् । निहाल, वि. (फ़ा.) संतुष्ट, पूर्णकाम, प्रसन्न । निप्प्रयोजन, वि. (सं.) निस्स्वार्थ, निष्काम | -करना, क्रि. स., प्रसद्-आनंद-हृष (प्रे.)। २. अकारण, निष्कारण ३. अनर्थक, व्यर्थ । क्रि. निहित, वि. (सं.) स्थापित, न्यस्त, निक्षिप्त । वि., व्यर्थ, मुधा।
निहोरा, सं. पु. ( सं. मनोहारः> ) अनुग्रहः, निष्फल, वि. ( सं.) निरर्थक, अनुपयोगिन्, कृपा, उपकारः २. कृतज्ञता, कृतवेदिता
मोघ, विफल, निष्प्रयोजन, वृथा, मुधा। ३. प्रार्थनं-ना, निवेदनं ४. आश्रयः, आधारः। निसबत, सं. स्त्री. (अ.) संबंधः, अनुषंगः | क्रि. वि., द्वारा-कारणेन ( अव्य.)। २. वाग्दानं, वाकप्रदानं ३. तुलना, सादृश्यम् ।। -मानना, क्रि. अ., उपकारं स्मृ ( भ्वा. प. क्रि. वि., अपेक्षया तुलनया-औपम्येन(तृतीया)। अ.) कृतं ज्ञा ( क्र . उ. अं.)। निसर्ग, सं. पुं. (सं.) स्वभावः, प्रकृतिः (स्त्री.)। नींद, सं. स्त्री. (सं. निद्रा) स्वपनं, संवेशः, दे. निसार, सं. पुं. (अ.) दे. 'निछावर'
'निद्रा। निस्तब्ध, वि. (सं.) जड़ी-निष्पंदी,-भूत, -आना, क्रि. अ. स्वप् (सन्नत., उ.. सुषुअवसन्न, जडतुल्य, निश्चेष्ट २. अनालापिन्,
प्सति ) निद्रया पराभू (कर्म.)। मौनिन्, तूष्णीक ।
-उचाट होना, क्रि. अ., वि-भग्न,-निद्र निस्तब्धता, सं. स्त्री. ( सं. ) निष्पंदता, | (वि.) भू। निःस्पंदता, जडता, निश्चेष्टता २. नीरवता,
| -न आना, सं. पुं., निद्रा,-लोपः-नाशः। मौनम् ।
-भर सोना, मु., यथेष्टं स्वप् ( अ. प. अ.)। निस्तार, सं. पुं. (सं.) अपवर्गः, मुक्तिः (स्त्री.) नींदू , वि. ( हिं. नोंद ) दे. 'निद्रालु। २. उद्धारः, त्राणम् ।
नींबू, सं. पुं., दे. 'निंबू'। निस्तारा, सं. पुं. (सं. निस्तारः) निर्णयः, नोक-का, वि. (सं. निक्त>) अच्छ, सुन्दर, निर्धारण २. दे, 'निस्तार' ।
उत्तम, भद्र, उत्कृष्ट । निस्तेज, वि. (सं.निस्तेजस ) अप्रभ, निष्प्रभ, नाच, वि. (सं.) अधम, अवर, अप-नि,-कृष्ट, मलिन, तेजोहान २. निःसत्त्व, निवीर्य, क्षुद्र, खल, गा, जघन्य, तुच्छ, पामर । निरुत्साह ।
सं. पुं., अपसदः, जाल्मः, दुर्वृत्तः, पृथग्जनः, निस्पंद, वि. ( सं.) निष्पंद, अकंप, अचल, २. हीन,-जातिः-वर्णः-कुलः, अंत्यजातीयः, स्थिर, गतिशून्य, निसस्पन्द, निःस्पन्द । नीच, कुलजः-वंशप्रसूतः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |