Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
निर्दोष
२२
[३३७ ]
निवृत्ति
-
निर्दोष, वि. (सं.) दे. 'निरपराध'। | निर्माल्य, सं. पुं. (सं. न. ) देवोच्छिष्ट द्रव्यं, निर्द्वन्द, वि. (सं. निन्द्र) शत्रु-प्रतिद्वन्द्रि, रहित , देवापितवस्तु ( न.)।
२. द्वंद्वातीत, विरक्त ३. स्वैर, स्वैरगति । । निर्मित, वि. (सं) रचित, घटित, कल्पित, निर्धन, वि. (सं.) अकिंचन, दरिद्र, अधन, | सृष्ट।
निःस्व, अर्थ-द्रव्य-धन-वित्त,-हीन, दुर्गत, दीन। निर्मूल, वि. (सं.) अमूलक, निमूलक, निरानिर्धनता, सं. स्त्री. (सं.) दारिद्रयं, अकिंचनता, धार २. उन्मूलित, उत्पाटित । दुर्गतिः ( स्त्री.), दीनता।
| निर्मोकी, वि. ( सं. निर्मोह ) निर्मम, ममत्वनिर्धार, सं. पुं. (सं.) । निश्चयः,परिच्छेदः, शून्य, रूक्ष २. निर्दय, पाषाणहृदय । निधारण, सं. पुं. (सं.न.) J विवेकः, अवधारणा | निलज, वि. (सं.) अप-निस् , त्रप, निर , बीडनिधारित, वि. (सं.) निश्चित, कृतनिश्चय, हीक, त्रपा-लज्जा,-हीन, धृष्ट, वियात ।। परिच्छिन्न ।
निर्लोभ, वि. (सं.) परि-सं, तुष्ट, तृप्त, निःस्पृह, निर्निमेष, वि. (सं.) अनिमिष, पक्षमपातरहित। वितृष्ण, अलोलुप, अगृध्नु । क्रि. वि., अनिमि(मे)पं, निनिमे(मि)षम् ।
EPTET निर्वाण, सं. पुं. (सं. न.) मोक्षः, मुक्तिः निर्बन्ध, सं. पुं. (सं.) आग्रहः, अभिनिवेशः (स्त्री.), अपवर्गः। २. विघ्नः, अन्तरायः।
| निर्वात, वि. (सं.) अपवन, निर्वात्य, वातवेगनिर्बल, वि. (सं.) अबल, अशक्त, दुर्बल, निस्तेजस , निर्वीर्य, अल्प-क्षीण, बल-शक्ति, निर्वाह, सं. पुं. (सं.) दे. 'निबाह' । निःसत्त्व।
निर्विकार, वि. (सं.) विकृति-विकार-परिवर्तन, निर्बलता, सं. स्त्री. (सं.) बल-शक्ति,-शून्यता, रहित, अविकारिन्, अपरिवर्तिन् ।
बल-शक्ति-सत्व, क्षयः-नाशः हानि: (स्त्री.)। निर्विघ्न, वि. (सं.) निरंतराय, निर्व्याघात, निर्बुद्धि, वि. ( सं. ) मूर्ख, जड।
विनरहित । क्रि. वि., निर्विघ्नं, शांत्या (तृ.) निर्बोध, वि. (सं.) अज्ञान, अबोध ।
निरुपद्रवम् । निर्भय, वि. (सं.) अभय, अभीत. अकतोभय, ! निविवेक, वि. (सं.) निबुद्धि, अविवेकिन् । निभीक, निःशंक २. प्रगल्भ, साहसिन् । निवीर्य, वि. (सं.) निस्तेजस-निःसत्त्व, निर्बल । निर्भयता, सं. स्त्री. (सं.) निर्भीकता, अभय, निवार, सं. स्त्री. (फा. नवार) पर्यकपट्टिका,
अभीतिः (स्त्री.), निःशंकता २. प्रागल्भ्यं. *निवारम् । साहसम्।
निवारक, वि. (सं.) रोधक २. अपसारक, निर्भीक, वि. ( सं.) दे. 'निर्भय' ।
नाशक। निर्भीकता, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'निर्भयता'। निवारण, सं. पुं. (सं.) नि,रोधः-रोधनं निर्मम, वि. (सं.) विरक्त, वैराग्यवत् २. निः- २. अपसारणं, दूरीकरणं ३. निवृत्तिः (स्त्री.)।
स्वार्थ, निरिच्छ ३. उदासीन, तटस्थ निवाला, सं. पुं. (फा.) दे. 'ग्रास'। निर्मल, वि. (सं.) अमल, विमल, स्वच्छ, निवास, सं. पुं. (सं.) वसतिः-स्थितिः (स्त्री.)
शुभ्र २. अपाप, पवित्र ३. निष्कलंक, निर्दोष। २. गृहं, निकेतनं आ(अ)गारं, आवसथः, निर्मलता, सं. स्त्री. (सं.) विमलता, स्वच्छता | आ-नि,-लयः २. वास, गृहं-स्थानम् । २. पवित्रता ३, निष्कलंकता इ.।
करना, क्रि. अ., अधि-आ-नि-प्रति-वस् निर्मली, सं. स्त्री. (सं. निर्मल >) अंबुप्रसादः, (भ्वा. प. अ.)। कतकः, तिक्तमरिचः २. कतकबीजं ३. दे. | निवासी, सं. पु. ( सं.-सिन् ) वासकृत् (पुं.), 'रीठा'।
वासिन, स्थ, वतिन् । निमाण, सं. पुं. (सं. न.) निर्मितिः ( स्त्री.), निवृत्त, वि. (सं.) वि.,मुक्त, विरत, लब्धावरचन-ना, विधानं, सर्जनं, घटनं, कल्पनं, काश, कृतकार्य २. विरक्त, पृथग्भूत । साधनं, संपादन, सृप्तिः ( स्त्री.)। | निवृत्ति, सं. स्त्री. (सं.) उपरमः, प्रवृत्त्यभावः, निर्माता, सं. पुं. [सं.-४ ] रचयित-स्रष्ट(पुं.)।। अप-उप-वि, रतिः ( स्त्री.), मुक्तिः ( स्त्री.)।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |