Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
निढाल
[ ३३३ ]
निपात
निढाल, वि. (हिं. नि+ ढाल = गिरा हुआ ) | निदान, सं. पुं. (सं. न. ) रोगनिर्णयः, रोग
श्रांत, क्लांत, शिथिल, अशक्त २. अलस, निरुत्साह |
नितंब, सं. पुं. (सं.) दे. 'चूतड़ ' २. स्कंध :
हेतु: (पुं.) २. आदि, मूल कारणं ३ कारणं ४. अंतः, अवसानं ५. शुद्धि : (स्त्री.) । क्रि. वि., अंततः, अंते, अंततोगत्वा, चरमतः । वि. निकृष्ट, अधम | निदारुण, वि. (सं.) कठोर, घोर, दुःसह, असह्य १. निर्दय, निष्करुण । निदिध्यासन, सं. पुं. (सं. न. ) निदिध्यासः, सत्त- निरन्तर अनवरत, चिन्तनं-स्मरणं-ध्यानम् । निदेश, वि. (सं.) आज्ञा, आदेशः २. कथनं ३. सामीप्यम् ४. पात्रम् । निद्रा, सं. स्त्री. ( सं . ) स्वप्नः, स्वपनं, स्वापः, सुप्तिः (स्त्री.) शयनं, संवेशः । -भंग, सं. पुं. (सं.) जागरणम् । - वृक्ष, सं. पुं. ( सं . ) अन्धकारः । निद्रायमान, वि. (सं. निद्रायमाण ) शयान, निद्राण, निद्रित, शयित । निद्रालु, वि. (सं.) तंद्रालु, निद्राशील, शयालु । निद्रित, वि. (सं.) शयित, सुप्त, निद्रागत। निधड़क, वि. (हिं. नि + धड़क ) निःसंकोच, निर्भय, निःशंक । क्रि. वि., निर्भय, निःसंकोचं, निःशंक, विस्रब्धम् ।
३. तट:-टम् ।
नितंबिनी, सं. स्त्री. (सं.) सुनितंबा-बी नारी २. सुन्दरी ।
नित, क्रि. वि. दे. 'नित्य' क्रि. वि. । -नित, क्रि. वि. दे. 'नित्य' क्रि. वि. ( १ ) । नितरां, अन्य. (सं.) पूर्णतया, सामस्त्येन, २. अतिशयेन, अत्यंतं ३. सदा ४. निश्चयेन | नितांत, वि. (सं.) अत्यधिक, सातिशय, निरतिशय, अत्यंत । क्रि. वि., सर्वथा, पूर्णतया, अत्यंतम् ।
नित्य, वि. (सं.) शाश्वत [-ती (स्त्री.)] अनश्वर, अविनाशिन, ध्रुव, सतत, अनाद्यनंत, अमर् २. आह्निक-प्रात्यहिक [ -की (स्त्री.) ] । क्रि. वि., अनु-प्रति-दिन, दिने दिने प्रत्यहं अन्वहं २. सदा सर्वदा, ३. सततं अविच्छिन्नम् ।
- कर्म, सं. पुं. [सं.-र्मन् (न. ) ] प्रात्यहिकदैनंदिन, कार्य, आह्निकं, नित्य, क्रिया-कृत्यम् ।
शाश्वत ।
निधन, सं. पुं. (सं. पुं. न. ) मृत्युः २ नाशः । निधन २, वि. (सं.) दे. 'निर्धन' । निधान, सं. पुं. (सं. न. ) आधार:, २. निधिः, कोष: ३. स्थापनम् । निधि, सं. पुं. (सं.) कोष:-शः, द्रव्य, राशि:(पुं.) संग्रह: -संचयः, निधानं, शे (से) वधि: निनाद, सं. पुं. (सं.) ध्वनिः, रवः, शब्दः । (पुं.) २ आधारः, आश्रयः । निनानवे, बि. [ सं . नवनवतिः ( नित्य स्त्री. )] एकोनशतम् । सं. पुं., उक्ता संख्या, तदंकौ ( ९९ ) च ।
निथरना, क्रि. अ. (सं. नि + स्थिर > ) स्थैर्येण निर्मलीभू ( जलादि ) । सं. पुं., निकण्ठनं, *निषदनम् ।
निथार, सं. पुं.
२. जलाध: - स्थितं मलम् ।
निथारना, क्रि. स. (हिं. निथरना) स्थैर्येग के फेर में पड़ना, मु. वित्तोपार्जनपर (वि.) निर्मली कृ अथवा शुध् ( प्रे. ) । भू, सर्वात्मना धनं संत्रि, ( स्वा. उ. अ. ) । निदर्शक, वि. (सं.) प्रदर्शक, दर्शयितु निपट, वि. (देश) अत्यंत, अत्यधिक, नितांत २. कथक, कथिक, आख्यापक, ज्ञापक । निपटना, क्रि. अ., दे. 'निबटना' । निदर्शन, सं. पुं. (सं. न. ) उदाहरणं, दृष्टांत: निपटाना, क्रि. स., दे. 'निबटना' । २. प्रदर्शनं, प्रकटीकरणम् । निपटा (टे)रा, सं. पुं., दे. 'निबटेरा' । निदर्शना, सं. स्त्री. (सं.) काव्यालंकारभेद: । निपटावा, सं. पुं., दे. 'निबटाव' | निदाघ, सं. पुं. (सं.) ग्रीष्मः, ग्रीष्म, काल:- निपात, सं. पुं. (सं.) अध:-नि-पतनं २ प्र समय:-ऋतु: (पुं.) २. आतपः, सूर्यालोकः ध्वंसः ३. मृत्युः ( पुं. ) निधनं ४. व्याकरण३. दाहः, तापः । लक्षणानुत्पन्नं पदम् ( व्या. ) ।
प्रति, क्रि. वि., दे. 'नित्य' क्रि. वि. ( १ ) । नित्यता, सं. स्त्री. ( सं . ) नित्यत्वं, अमरता, ध्रुवता, शाश्वतता ।
नित्यानित्य, वि. (सं.) ध्रुवाध्रुव, शाश्वता
(हिं. निथरना) निर्मलजलं
For Private And Personal Use Only
आश्रयः,
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |