Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उपविष
[
७७ ]
उपाध्यायानी
उपविष, सं. पुं. (सं. न. ) चारं, गरः, फल- -होना, क्रि. अ., उपस्था ( भ्वा. प. अ.), विषम् ।
प्रविश् ( तु. प. अ.)। उपविष्ट, वि. (सं. ) आसीन, कृतोपवेशन । उपस्थिति, सं. स्त्री. (सं.) संनिधानं, सान्निउपवीत, सं. पुं. (सं. न.) यज्ञसूत्रं, यज्ञोपवीतं ध्य, वर्तमानता, विद्यमानता । २. उपनयनसंस्कारः।
उपस्वेद, सं. पुं. (सं.) प्रस्वेदः, धर्म, उदकं-जलम् उपवेद, सं. पुं. ( सं. ) प्रधान वेदातिरिक्ताः २. वाष्प, पम् ३. आर्द्रता, उन्नता । चन्वारः गौणवेदाः ( = धनुर्वेद, आयुर्वेद, गंधर्व- उपहत, वि. ( सं. ) नाशित, ध्वस्त २. दूषित वेद, स्थापत्यवेद)।
३. पीड़ित ४. अपवित्र । उपवेशन, सं. पुं. ( सं. न.) निषदनं, आसनं, उपहार, सं. पुं. (सं.) उपायनं, उपदा । स्थितिः ( स्त्री.)।
उपहास, सं. पुं. ( सं.) परि ( री ) हासः, उपशम, सं. पुं. ( सं.) शमः, शान्तिः ( स्त्री.) प्रहसनं, नर्मन् (न.), क्रीडाकौतुकम् २. निन्दा, २. तृष्णाक्षयः ३. इन्द्रियनिग्रहः ४. प्रतिकारः, आक्षेपः। उपचारः।
-आस्पद, वि. ( सं. न. ) उपहास्य, उपहाउपशमन, सं. पु. ( सं. न. ) सान्त्वनं २. प्रति- साई २. निंदनीय । विधानम् ।
उपांग, सं. पुं. (सं. न.) अवयवः, अंगभागः। उपशिष्य, सं. पुं. (सं.) शिष्यस्य शिष्यः। २. अंगपूरक वस्तु (न.)। (वेद के चार उपांगउपसंपादक, सं. पुं. (सं.) संपादकसहायः, पुराण, न्याय, मीमांसा, धर्मशास्त्र)। सहायकसंपादकः।
उपांत, सं. पुं. (सं.) अन्तसमीपभागः २. प्रान्तउपसंहार, सं.पु. (सं.) परि, अवसानं, समाप्तिः भागः ३. लघुतटम् । ( स्त्री. ) २. ग्रन्थादिकस्य अन्तिम प्रकरणम् उपांत्य,वि. (सं.) अन्त्यात् पूर्ववर्तिन् ।
३. सारांशः ४. शस्त्रादीनां वारणम् । | उपाकर्म, सं. पुं. (सं.-मन् न.) संस्कारपूर्वको उपसर्ग, सं. पुं. ( सं. ) क्रियायोगे प्रादयः । वेदाध्ययनारम्भः। निपाताः ( प्र, परा, अप, सम् , इ० ) । २. उपाख्यान, सं. पुं. ( सं. न.) प्राचीनकथा,
अपशकुनम् ३. आधिदैविकः उत्पातः । आख्यानम् २. कथान्तर्गतकथा ३. वृत्तान्तः, उपसागर, सं. पुं. (सं.) लघुसमुद्रः २. वंकः, । उदन्तः । खातम् ।
उपादान, सं. पुं. (सं. न. ) प्राप्तिः-उपलब्धिः उपस्थ, सं. पु. ( सं. ) लिंगं, मेढ़ः २. भगः, (स्त्री.) २. बोधः ३. प्रत्याहारः ४. समवायियोनिः (स्त्री.) ( ३-४) अधो, मध्य, भागः कारणम् । ५. क्रोडम् ६. वक्षस् (न.)। वि. समोपोपविष्ट । उपादेय, वि. (सं.) ग्राह्य, ग्रहीतव्य, स्वीकार्य उपस्थान, सं. पुं. ( सं. न.) समीपागमनम्। २. श्रेष्ठ, उत्तम। २. पूजाय उपागमनम् ३. उत्थाय पूजनम् उपाधि, सं. स्त्री. ( सं. पुं. ) छलं, कपटम् ४. पूजास्थानम् ५. समाजः।
२. स्वधर्मस्यान्यगततयावभासकं वस्तु ( न.) उपस्थापक, वि. ( सं. ) उपनायक, उपनिधायक। ३. उपद्रवः ४. कर्तव्यचिन्ता ५. प्रतिष्ठासूचकं २. स्मारक ।
पदम् । उपस्थापन, सं. पुं. (सं. न.) समीये-पुरतः- उपाध्याय, सं. पुं. ( सं. ) वेदवेदांगाध्यापकः उपनिधानम् , उपानयनम् २. उपस्थितिः | २. शिक्षकः, अध्यापकः ३. ब्राह्मणोपजातिः ( स्त्री. ) ३. परिचर्या ४. स्मारणम् । उपस्थित, वि. (सं.) निकटस्थ, उपसन्न, उपा उपाध्याया, सं. स्त्री. (सं.) अध्यापिका, विद्योगत, सन्निहित।
पदेशिका। -करना, क्रि. स., पुरस्कृ, समक्षं नी ( भ्वा. उपाध्यायानी, सं. स्त्री. ( सं. ) उपाध्यायउ.अ.)।
| शिक्षक-गुरु, पली।
(स्त्री.)।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |