Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उकताना
[ ६५ ]
|
उकताना, क्रि. अ. (सं. उत्क > ) खिद्निर्विद् ( दि. आ. अ. ) उद्विज् (तु. आ. अ.) । उकताया हुआ, वि. खिन्न, निर्विण्ण | उकसना, क्रि. अ. ( सं . उत्कषणं > ) सं-वि, - शुभ् ( दि. प. से.), उत्-सं., - तप् (दि. आ. अ.) २. उद्गम्, उन्नम् (भ्वा. प. अ. ) ३. प्ररुह (भ्वा. प. अ. ) ४. विशिष्ठष ( दि. प. अ.) । सं. पुं., संक्षोमः, संतापः, उद्गमः, प्ररोहः, विश्लेषः ।
उकसाना, क्रि. स. (हिं. उकसना ) उत्तिज्, उद्दीप, प्रोत्सह, सं-वि-क्षुभ, प्रचु (सब प्रे. ) २. उत्था - उद्गम् (प्र. ) ३. अपस (प्रे.) । सं. पुं., उत्तेजनं, उद्दीपनं, उत्थापनं,
अपसारणम् ।
उक्त, वि. (सं.) कथित, उदित, भाषित, रूपित, व्याहृत, उदीरित |
उक्ति, सं. स्त्री. (सं.) कथनं, वचनम् २. अधू भुतवाक्यम् ३. संमति: ( स्त्री. ) । उक्थ, सं. पुं. ( सं. न. ) सामवेदः २. स्तोत्रं
३. प्राणः ।
उक्षा, सं. पुं. ( सं . उक्षन् ) वृषभ: २. सूर्यः । उखड़ना, क्रि. अ. (सं. उत्खननम् ) उन्मूल उत्खन्, समूलं उदूह ( सब कर्म. ) २. (दृढस्थिते: ) पृथक् भू ३. संधेः चल (स्वा.प. से.) वा त्रुट् ( दि. प. से. ) ४. स्वर-तालच्युत (वि.) भू ( संगीत ) ५. अपसू ( भ्वा. प. अ. ), विदु (स्वा. प. अ. ) ६. सीधनं त्रुट सं. पुं., उन्मूलनं, उत्खननं; संधेश्वलनं; स्वरताक, भंग; अपसरणं, सीवनत्रोटनम् । दम, मु., स्वरभंगः २. प्राणनिष्क्रमणम् । पैर, मु., विद्रवणं, पछायनम् । उखड़वाना, क्रि. प्रे. (हिं. उखड़ना ) अन्येन उन्मूल्- उत्पटू -- उत्खन्-व्यपचर-अच्छ ( सब प्रे. )
उखली, सं. स्त्री. ( सं. उलूखलम् ) उदूखलम् । उखा, सं. स्त्री. (सं.) स्थाली. दे. 'देव' । उखाड़, सं. स्त्री. (हिं. खाड़ना ) उन्मूलनं, उत्पाटनं, उत्खननम् ।
उखाड़ना, क्रि. स. (हिं. उखड़ना) उन्मूलउत्पट्-उत्खन्-व्यपरुह - उच्छित् ( सब प्रे.) २. सन्धि चलू (प्रे. ) ३. बि-परा, जि (वा. ५ आ० हि
०
उम्र
आ. अ. ) ४. अपसृ ( प्रे. ) ५. विनश ( प्रे. ) गड़े मुर्दे - मु. विस्मृतकलहान् पुनः उद्दीप् (प्र.) । उगना, क्रि. अ. ( सं . उद्गमनम् ) उद्गम् (भ्वा. प. अ. ), उदि ( = उत् + इ; अ. प. अ. ), उदय् ( = उत् + अय्, भ्वा. आ. से . ) २. स्फुट् ( तु. प. से. ), उद्भिद् (कर्म. ) प्रह ( भ्वा. प. अ. ) ३. उत्पद् ( दि. आ. अ. ), जन् (दि. आ. से. ) । सं. पुं. उद्गमः, उदयः, उद्भेद:, प्ररोहः, प्र, स्फुटनम्, उत्पत्तिः (स्त्री.) । उगा हुआ, वि., उद्गत, उदित; उद्भिन्न, प्ररूढ; प्र, स्फुटित, उत्पन्न
उगलना, क्रि. स. (सं. उद्भिरणम् ) उद्गृ ( तु. प. से. ), वम् (भ्वा. प. से. ), छद् ( चु. ) । २. अन्याय प्राप्तधनं प्रतिदा ( जु. उ. अ. ) ३. गोपनीयं प्रकाश ( प्रे. ) ४. बहिष्कृ ( त. उ. अ. ) । ज़हर, मु., अरुंतुदं वचनं वद् (भ्वा. प. से.) उगलवाना, क्रि. . (हिं. उगलना ) वम्उद्ग ( . ) २. अपराधं स्वीकृ ( प्रे. ) ३. अन्यालब्धं धनं प्रतिदा ( प्रे. प्रतिदापयति ) । उगाना, क्रि. स., (हिं. उगना ) प्ररुह (प्र. ), ( अन्नादिकं ) उत्पद् ( प्रे. ) ३. प्रहाराय शस्त्रादिकं उन्नम् (प्रे. ) ।
उगार, सं. पुं. ( सं . उद्गार > ) निपीडितनिर्गलित-निर्गालित्, - जलम् । उगाल, सं. पुं. ( सं. उद्गारः ) मुखस्राव:, लाला २. कफः, श्लेष्मन् (पुं. ३. जीर्णवस्त्रम् ।
- दान, सं. पुं., प्रतिग्राहः, पतद्ग्रहः । उगालना, क्रि. स. (हि. उगलना) उद्गृ ( तु. प.से.) २. रोमंथायते ( ना. धा. ) । उगाहना, क्रि. स. ( सं उदग्रदणम् > ) ( करं ऋणं वा ) समाहृ ( भ्वा. उ. अ. ), संभृ ( जु. उ. अ. ), अव-वि-सं-नि, चि ( स्वा. उ. अ. ) ।
उगाही, सं. स्त्री. (हिं. उगाहना ) ( धनस्य ) समाहारः, संभरणं, संग्रहणं, समुच्चयनम् २. संभृतं धनम् ३. भूमिकरः ४. ऋणादिकस्य अंशशः संग्रहणम् ५. कुसीदं, वार्द्धष्यवृत्तिः ( स्त्री. ) ।
उग्र, वि. (सं.) प्रचंड, तीव्र, प्रबल, घोर, रौद्र । सं. पुं. (सं.) शिवः २. विष्णुः ३. सूर्यः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |