Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ईति
[ ६४ ]
कहूँ बैठना
ईति, सं. स्त्री. (सं.) कृषेः षट् उपद्रवाः (यथा- | ईर्ष्यालु, वि. (सं.) मत्सरिन्, असूयक,
ईष्यन्, परोत्कर्षासहन ।
अतिवृष्टिः, अनावृष्टिः, शलभाः, मूषिकाः खगाः, शत्रोराक्रमणम् ) २. विघ्नः ३ दुःखम् । ईथर, सं. पुं. ( अं.) दक्षु (न.), आष्ट्रम् । ईद, सं. स्त्री. (अ.) यवनोत्सवभेदः । - का चाँद, मु., दिवाप्रदीपः, दुर्लभदर्शनः । ईदृश, क्रि.वि. (सं. न.) इत्थं अनेन प्रकारेण : वि., दे. 'ऐसा' ।
ईशान, सं. पुं. (सं.) खामिन् प्रभुः २. महा देव, ३. पूर्वोत्तरदिकोणः ।
,
ईश्वर, सं. पुं. (सं.) परमेश्वरः, परमात्मन, जगदीश्वरः, परमेशः २. स्वामिन् ३. शिवः । वि., आय |
-- प्रणिधान, सं. पुं. (सं. न.) ईश्वरे श्रद्धातिशयः, स्वकर्मणामीश्वरापेणम् ।
३.
ईप्सा, सं. स्त्री. (सं.) इच्छा, अभिलाषः । ईप्सित, वि. ( सं . ) अभिलषित, इष्ट । ईमान, सं. पुं. (अ.) धर्मः २. सत्यम् । आस्तिक्यबुद्धि: ( स्त्री. ) ४. श्रद्धा । - दार, वि. ( अ. + फा. ) धार्मिक, न्यायवर्तिन् २. निष्कपट ३. आस्तिक ४. विश्वसनीय | ईरान, सं. पुं. ( फा . ) पारसीकः । ईरानी, वि. पारस (सी स्त्री. १ । सं. स्त्री, पारसी, पारसीकभाषा । सं. पुं., पारसीकाः, पारसीकवासिनः ( बहु . ) ।
ईश्वरीय, वि. ( सं . ) दिव्य, दैव, संबंधिन् । ईषत्, अन्य. (सं.) अल्पं, स्तोकं, न्यूनम् । ईसबगोल, सं. पुं., दे. 'इगो' । ईसवी, वि. ( फा . ) त्रिस्तसंबंधिन् ।
सन्, सं. पुं. ( फा + अ ) खिस्ताब्दः । ईसा, सं. पुं. (अ.) खिस्तः, जीसुः । ईसाई, वि. ( फा . ) खिस्तानुयायिन् ।
ईर्ष्या, सं. स्त्री. ( सं . ) मत्सरः, मात्सर्य, परो । ईहा, सं. स्त्री. (सं.) चेष्टा २. उद्योगः ३. अभि. त्कर्षासहिष्णुता, असूया ।
लाषः ४. लोभः (डि. ) 1
उकारः ।
उंकुण, सं. पुं. ( सं . ) मत्कुण:, तल्पकीटः
ओकणः ।
उँगली, सं. स्त्री. (सं. अंगुली ), अंगुल:, अंगुरी, करशाखा ( उँगलियों के क्रमशः नाम – अंगुष्ठः, तर्जनी, मध्यमा अनामिका, कनिष्ठा ) ।
उ
उ. देवनागरी वर्णमालायाः पंचमः स्वरवर्णः, | उंचास, वि., दे. 'उनचास' ।
का पटाखा, सं. पुं., अंगुलोमोटनं, मुचुटी । उँगलियों पर नचाना, मु., यथेच्छं कृ ( प्रे.) । —उठाना, मु., निन्दु (भ्वा. प. से.), अधिक्षिप ( तु. प. अ. ) २. मनागपि अपकृ । कानी, सं. स्त्री, कनिष्ठा ।
1
कानों में उँगली देना, मु., औदासीन्येन परवचनानि न श्रु (भ्वा. प. अ.) । दाँतों तले उँगली दबाना, मु., अत्यर्थं विस्मि (भ्वा. आ. अ. ), चकितचकित (वि.) भू । पाँचों उँगलियाँ घी में होना, मु., सर्वेया समृधू (दि. प. से. ) ।
उंचन, सं. स्त्री. (सं. उदंचनम् ) खट्वायाः पादभागस्था रज्जुः ( स्त्री. ) ।
ईश, सं. पुं. (सं.) प्रभुः पतिः, स्वाभिन् २. परमेश्वरः ३. नृपः ४. शिवः ५. 'एकादश' इति संख्या |
उंछ, सं. स्त्री. ( सं . पुं. ) उपात्तशस्यात् क्षेत्रात शेषावचयनम्, उञ्छनम् ।
वृत्ति, सं. स्त्री. ( सं . ) उच्छेन जीवननिह: । वि., उच्छशील |
उजियारी, उँज्यारी, सं. स्त्री. (हिं. उजारा ) चन्द्रिका, ज्योत्स्ना । वि. स्त्री, चन्द्रिका प्रकाश, युता ।
उजेरा, उँजेला, सं. पुं., दे. 'उजाला' । उँडेलना, क्रि. स. ( सं. अब + हिं. डालना ? } प्र., स्रु (प्रे. ) निर्गल ( प्रे.), प्रस्यंद ( प्रे.), च्युत ( प्रे. ) ।
उंदन, सं. पुं. (सं. न. ) क्लेदनं, आर्द्राकरणम् । उंदुर, सं. पुं. (सं. उंदरुः ) मूष ( प ) का उह, अव्य. (अनु. ) घृणोपेक्षा निषेधपीडादिसूत्र कमव्ययम्, धिक्, न, नहि, आम, हा ५० उऋण, वि. (सं. उत् + ऋण) अनुण, मु उकहूँ, सं. पुं. ( सं . उत्कृतो ) उपवेशन
प्रकार विशेषः ।
।
- बैठना, क्रि. अ., अवनतसविध आसू ( अ. आ. से. ) ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |