________________
माथा : २७४ ] पंचमो महाहियारो
[ १२३ वारुणी द्वीपका वि० ६४००००० यो०= (पुष्कर० का विस्तार १६०००००) ४४ अादि
अधस्तन द्वीपके आयामकी अपेक्षा उपरिम द्वीपका पायाम चौगुना होनेके अतिरिक्त २७००००० योजन अधिक होता हुआ जाता है । यथा
धातकी द्वीपका पायाम २७०० ००० यो०=( ४००००० - १००००० )४९ पुष्कर० द्वीपका पायाम १३५००००० यो० = (२७०००००४४) +२७००००० यो० । वारुणी द्वीपका आयाम ५६७००००० यो=(१३५०००००x४)+२७००००० यो.
आदि। अधस्तनद्वीपके क्षेत्रफलसे उपरिम द्वीपका क्षेत्रफलधादईसोध-खेत्तफलादो पोखरवरदोषस्स खत्तफलं बीस-गुणं । पुक्खरयर. दीवस्स खेत्तफलादो थारुणीवरदीवस्स खेसफलं सोलस-गुणं होऊण सत्तारस-लक्खअठ्ठावीस-सहस्स-कोडि-जोयणेहि अभिहियं होइ १७२८००००००००००। एवं हेट्रिमबीवस्स खेत्तफलादो तदरतरोबरिम-दीवस्स खेत्तफलं सोलस-गुरगं पक्खेवभूद-सत्तारसलक्ख-अट्ठावीस-सहस्स-कोडीओ चउग्गुणं होऊण गच्छद जाव सयंभूरमणदोओ त्ति ।।
अर्म-धातकीखण्डद्वीपके क्षेत्रफलसे पुष्करवरद्वीपका क्षेत्रफल बीस-गुना है । पुष्करवरद्वीपके क्षेत्रफलसे वारुणीवर द्वीपका क्षेत्रफल सोलह गुना होकर सत्तरह लाख अट्ठाईस हजार करोड़ वर्ग योजन अधिक है १७२८०००००००००० । इसप्रकार स्वयम्भूरमण-द्वीप पर्यन्त अधस्तन द्वीपके क्षेत्रफलसे अनन्तर उपरिम द्वीपका क्षेत्रफल सोलह गुना होनेके अतिरिक्त प्रक्षेपभूत सत्तरह लाख अट्ठाईस हजार करोड़ योजनोंसे चौगुना होता गया है ।।
विशेषार्थ-जम्बूद्वीपका क्षेत्रफल ७५४ (१०) वर्ग योजन है । इसकी एक शलाका मानी गई है । इसी मापके अनुसार धातकी खण्डकी १४४, पु० द्वीपकी २८८० और बारुणी० द्वीपकी ४८३८४ खण्डशलाकाएं हैं।
धातकीखण्डद्वीपके क्षेत्रफलसे पुष्करवरद्वीपका क्षेत्रफल २० गुना है। यथापुष्करवरद्वीपका क्षेत्रफल २८८० खं० श० प्रमाण-१४४४२० ।
पष्करवरद्वीपके क्षेत्रफलसे वारुणीवरद्वीपका क्षेत्रफल १६ गुना होकर १७२८४ (१०१० वर्ग यो० अधिक है । जो ४८३८४ - ( २८८० x १६ खे० श० )=२३०४ खंड श० प्रमाण है। यथा