________________
२६) ॥ श्रीलोकमकाशे तृतीयः सर्गः ॥ [सा० १५४] (३७१) ज होय छे. जेथी अहिं ( एकेन्द्रियादिमां ) मननो व्यापार लेश मात्र पण नथी ॥ ७२६ ॥ वळी जे अनिन्द्रियनिमित्त मतिज्ञान ते स्मृतिझानने कहेलुछे, कारणके इन्द्रियोना व्यापारनो अभाव होवाथी ते इन्द्रियोनी अपेक्षा विनानुछे ॥७२७॥ वळी वेल वगेरेने वाढ अने वरंडी (भीत ) विगेरे उपर चढवा रूप अस्पष्ट ओघज्ञान ( सामान्यज्ञान ) जणाय के ( देखाय छे) ॥ ७२८ ॥ ते पण अनिन्द्रियनिमित्त ज कहवाय छे. कारणके त्यां इन्द्रिय अने मन कारणपणे नथी. ॥ ७२९ ॥ जे कारणयी ५ ओघ ज्ञानमः लाई पत्यज्ञालावस्तीफनो भयोपशमज कारणपणु पामे छे. ।। ७३० ।। वळी जागृन अवस्थामा उपयोगवाळा जीवर्नु मनपूर्वक जे स्पर्शादि ज्ञान ते इन्द्रियानिन्द्रियहतुक मतिज्ञान कडेवाय. ॥ ७३१ ।। ए भावार्थ तत्वार्थवृत्तिमा कयो के. हवे चालु विषय कहे 2-ए प्रमाणे अहिं अर्थावग्रह-ईहा-अपाय अने धारणा ए चारने इन्द्रिय पांच अने मन ए ६ साथे गुणतां २४ भेद थाय ॥७३२॥ अने पूर्व कहेला चार मकारना व्यञ्जनावग्रह सहित करतां ते मतिझानना निश्चित करेला २८ भेद थाय छ, ॥ ७३३ ॥ श्रीभगवतीजिनी वृत्तिमा तो-श्रोत्रादि भेदवडे ६ प्रकारनो अपाय अने ६ प्रकारनी धारणा ए प्रमाणे १२ प्रकारनु मतिज्ञान कहेलु ले. १७३४ ॥ तथा ईहा अने अवग्रहना १२ भेद अने व्यञ्जना० ४ भेद ए चक्षु आदि इन्द्रियोवडे थयेला १६ भेद दर्शनमा गणवा. ॥ ७३५ ॥ जे कारणथी भाष्यकारे का छे के अपाय अने धृति (धारणा ) ते ज्ञान, अने अत्रग्रह नथा ईहाने दर्शन मानेल छे.
शंका-जो सिद्धान्तमा मतिज्ञान २८ प्रकारचें कहेवाय छे, तो ए प्रमाणे (१२ मेदे मतिज्ञान ) कहेनां विरोध केम न आवे ? ॥ ७३६ ॥ ___ उत्तर-पतिशान अने चक्षु आदि दर्शन्मां परस्पर भेदनी विवक्षा नहिं करीनेज मतिज्ञानना २८ मेद जाणवा ।। ७३७ ।।
किश्च । एकैकश्च प्रकारोऽयं, द्वादशधा विभिद्यते । ज्ञानस्यास्य ततो भेदाः स्युः पत्रिंशं शतत्रयम् ॥७३८॥ तथोक्तं तत्त्वार्थभाष्य।एवमेतन्मतिज्ञानं द्विविधं चतुर्विधमष्टाविंशतिविधमष्टषष्ट्युत्तरशतविधं पट्त्रिंशत्रिशतविधं च भवतोति । (सा. १५४) ते चैव ।। बहूबहुविधान्यक्षिप्राक्षिणात्यनिश्रितत