________________
ऋषभनाथ का मंत्रोद्धार :-ॐ णामो भगवदो रिसहस्स पडिनिमित्तण चारग पण्णति इंदण भणामइ ययेण उपाडिया अजीहा, कण्ठोठ मुह तालु वर वीलियायेमइ भंसदू योमइ दुट्ठदिट्ठिए वज्जसंखलाए देवदत्तस्स मरणं हिययं कोह जीव्हा खीलिया भेलखियाये, ल ल ल ल ठ ठ ठ ठ (लिखे)
कोणेष्वष्टसु विलिखे वार्तालीमन्त्रमणित जम्भादीन् । ठद्वितयं धरपीपुर मीदशमिदमालिखेत् प्राज्ञः ॥६॥
[संस्कृत टीका]-'कोणोष्वष्टसु' उक्षेशमन्त्रवलयबहिरष्टसु विशासु । 'विलिखेत्' विशेषेण लिखेत् । कान् ? 'वार्तालीमन्वभरिणतजम्भादीन' वार्तालीमन्त्रभ्यन्तरे कथित जम्भाअष्टदेवताः ! उ जम्भे ! स्वाहा, ॐ जम्भिनि ! स्वाहा, उँ स्तम्भे ! स्वाहा, उँ स्तम्भिनि ! स्वाहा, उ प्राधे ! स्वाहा, उँ अधिनि ! स्वाहा, उँ हन्धे ! स्वाहा, उ रुधिनि! स्वाहा, इत्यष्ट देवताः प्राच्या अष्टदिशासु क्रमेण स्थायाः । 'उद्वितयं जम्भादि देवी बहिः प्रदेशे ठकार द्वितयम् । "धरणीपुरम्' ठकार बहिः प्रदेशे पृथ्वीमण्डलम् । 'ईशं' अनेन कथित प्रकारेण । 'इदं' एतद्वार्ताल्यभिधानं यन्त्रम् । 'पालिखेत्' समन्ताद् लिखेत् । कः ? 'प्राज्ञः' विद्वान् ॥६॥
[हिन्दी टीका]-उस ऋषभदेव के मंत्र से बाहर अठों दिशाओं में वार्तालिमंत्र में कहीं हुई जंभादि आठ देवियों का पूर्वादि दिशा में कम से स्थापना करे । इस क्रम से लिखो, ॐ जम्भे स्वाहा । ॐ जम्भिनि स्वाहा । ॐ स्तंभे स्वाहा । ॐ स्तंभिनि स्वाहा । ॐ अन्धे स्वाहा । ॐ अन्धिनि स्वाहा । ॐ रून्धे स्वाहा । ॐ रून्धिनि स्वाहा । लिखकर बाहर दो दो ठ कार की स्थापना करे, फिर ठ कार के बाहरी भाग में पृथ्वीमंडल को लिखे। इस प्रकार यह वार्तालियंत्र के लिखने क्रम है इसे विद्वानों को जानना चाहिये ।।६।।
फलके शिलातले वा हरितालमनः शिलादिभिलिखितम् । कोप गति सैन्य जिह्वास्तम्भं विदधाति विधियुक्तम् ॥१०॥
[संस्कृत टीका]-'फलके' काष्ठकृतफलके । 'शिलातले वा' अथवा पाषाणपट्टे वा । 'हरितालमनः शिलादिभिः' हरितालमनः शिलादिपीत द्रव्यः । 'लिखितं' लिखितं सत् । किं करोति ? 'कोपगतिसैन्य जिह्वास्तम्भ' कोपस्तम्भं गतिस्तम्भं सैन्यस्तम्भं जिह्वास्तम्भम् । 'विदयाति' विशेषेण करोति । कथम् ? 'विधि युक्तम्' यथाविभागयुक्त सति ॥१०॥