Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 93

शाक्टायनव्याधरंगम् [अ. १ पा, ३ सू. १५५-५६५ बज्य ऽपपरिणा ।।१।२१५६।। ५ गरि इत्येतामा युक्तं वज्येऽप्रधागा बरीमालात ( पारदमा ) राग पाया E
थती दे। कमगि पटी देवः । अप गोदा वृष्टो देवः । परिपः ' द ब्रहो देवः । परि गाइसकी बष्टो देवः । परि जिगतेन्यो वृष्टि देवः । प्रिननि बयित्वात्य: त स्मि ? जबदाको देवदत्तस्य।
प्रतिनि. पाने प्रतिना ।।१।१६।। प्रतिनिधी प्रतिदाने व वर्तमानेन प्रतिना योऽबान में वर्तमानात (पादरूपात इति या सित्ते प्रत्यया भवन्ति । अत्र योगी पत: प्रतिनिधिर्यतच प्रतिदाने तस्य भवतीति तलो विधिः । प्रशन्नो वासुदेवाना हति। वासुदेवस्य प्रतिनिधिः-रादश इत्यर्थः । सिले म्यः प्रति मापान प्रयच्छति । तिलान् गहीत्वा मापान ददातीत्यर्थः ।
.
स्थानियकर्माधारे || ११३१६६१|| स्थानिप्यादेशान्लेग युगते कमण्याथारे । वर्तमानात् शब्दरूपात ) उसिभ्यसो भवति । प्रासादाने। आस्गात प्रेक्षते । स्यानिजहणं कि प्रासादमारु प्रेक्षते । भाराने उपविश्य प्रेक्षते। यह दिन् : प्रविस पिन्डौम् । प्रविश तर्पगम् । वृक्षाखा। ग्राम देवदतः ।
दिक्दान्यार्थारादसिरितः ॥१३॥१६२|| दिकच्छब्द र सद् बाहर स्तर इत्यरोदच पारदयुवावधानों समानत याव्यात राि मां सित्यते प्रत्यमा भवन्ति । दिक्दाना--प्रमात् । प्रत्या ग्रामात् । पूवों प्राम: । अपरो गामात् । पूर्वो धरुन्तात् । अपरो वसन्ता ! दिशि दृष्टाः शादा दिशव्या इति । देशकासादिवत्तायनि ---तदर्थमेव च सध्दपादनम् 1 अन्यथा हि दिवत्ता स्थान न पालदिवसी । पग्देवदत्तारयावस्थित ६ET शिमला मेलि म भयति । अयार्थः---अन्यो देवदता । भिगो देवदवार । अन्तरं वदतात् । हिरुम् देवरतान् । बारात्-आररद् प्रामाद । आरात् पर्वतार । महिप-बहियामाद । बहिणारात् । एतर- इतरो देवदसात सत्यक्षिीय इत्यर्थः । उपलशिलयोयोरन्यारवचन इसरशब्दो नान्यार्थः । पपवादात्य योगः। भाराय-असद रिति विकल्पापवादः । जिनदत्तादन्योऽयम् । देव दत्तस्व छात्राणां पूनानन्त्रास्त्र, कायस्क पूर्व:मत्याशे प्रत्यारस्तायिकृतो बोलो विजयते इति न भवति ।
उसोताम् ||११३१. अग्रधान इरिः यती । अपने वर्तमानात् ( शब्दगार ) एकदिवस स्थाराम् जग म मरथम: भवन्ति । अपवादविनि विषयः । स्वीकारियहावित्यस्थायमपयारः ! थामन्यस्यादिमिर राम: १५ः। पशो: पाद: । देवदरस्थ नः। वययोभता ! माप: राशि: । धागा धीः । नदस्य शृणोति । पून्धि कस्म श्रोति ।
स्तात्ता ||११३१६४|| स्तादिति यसत् स्तात् इत्यारभ्य आ उपपरिपाद इत्यदास्तान रंग प्रत्याहारः । स्तादिलासादामहोतपसमा प्रधान वर्तमानात ( सश्यरूपात ) सोसाग इत्ते पसमागवति । परसबागल्य 1 सा सम । दक्षिणतो RRER | उसतो.. माद आगस्य : उत्तरा समस्यः । स स मम । गुरोकार। पुरतद् ब्रामस्य । बार ग्राम । इमारष्टा नामस्य । पासवादो योगः।
करणे शोऽशाने ॥ १।३।२६३.! पानातरशान थे वर्तमानस्य यत्करण हरिनन् । बलात् शब्दरूपात ) उस जोम् आम् इत्यंत प्रत्यक्षा भवन्ति । ज्ञानावबोधः । सपिप: जानी । मधुनी जानीते । रानपा
इह अप परियजने--क. म. टि. । २. यस्त्रार्थः मतीयते न चप्रयोगः स स्वानी-म. म. टि० । ३. अरावाग्निधूमल । गत्पन्न बटोऽनुपल प्रेः । धूममुपलभ्य अग्निरस्ताति प्रतिपत्तव्यम् । बहानुपब्धिमुपलभ्य घटो नास्तीति प्रतिवनव्यम् । धूमादेतोः इतौ वा पञ्चमी। चम्पापाद्धपति दादिति निदेशान। 20 मा टि०। ५. पूर्या के मः। ५. इतरशब्दस्य अन्यायंत्रात् सूत्र इतरमाणमन
मू-याममायामाकारिता गरयादिना । क. १०