Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 91

दाकटासन्न्याकरणम्
1.
पा.३सू. १५३-१२४
t
d:
शाह से । ' या गाभा । रितु () यायले लच्छनि सा प्रयोग्य दिन पारावयम् ।
गह्मादिभिठ्ठलभू ।।१३:१४६।। गलादिभिर्धातुभियमाने वेतनात (शब्दरूपात हे म्यांचसो बहलं भवन्ति । क्वचिकित्यम् । याद्धाच निगलने । युद्धाय सनाखतः । परम दोदे। देवदसाय साथायति । देश ति । भवचिन्न भगति । अगदेव भवति । मसामि । मनसा : क्वचित विभाषा--देवदत्ताच चमंत्री । देवदत्ताच घम शास्ति । देवदसं धर्म दास्ति । पम्प शास्त्रे । प्रगम्प दास्तारम् ।
शनि मनसि चिदम्मतिः अधिदिनापा रुचिदन्यदेव ।
विधेबिधान बचा सगोक्ष्य चतुर्विध थाहलकं वदन्ति ।। देयेराप्य इत्यादिरस्यैव प्रपञ्चः। पशुता समन ईति देवाजामकरणोदः प्राप्त एष द्वितीमातृतीय पशुं रद्राय दातोति प्रतिपत्तावपि, अत: बाहुललात् सिरिः ।
यदर्थम् । राश१५०1| सत्यमोजनकः ६ दिवश्य न या वतमामात ( सपा) उन्यायसो भवन्ति । रथाय दारु । ण्डलाय हिरण्यम् । रन्धनाय स्थाली । अझनमात्र उलखलम् । परिक्रये करणे बा ॥
११५१३ नादिना फियत काले स्वीकार: पारयः, तत्करपी ( वर्तगाना शरदकपात् । भ्यां न्यसित्येने प्रत्यय या भवन्ति । हाम परिक्रो गीत । शरांन परिक्रगतं । सहयाय परिकोणी । राहण परियीणीते । परिश्रय इन फिम्श न कोणाति । करण इति किम? पाताय परिप्रोलो गाराम् । शतेन एसिगं करोति ।
उसि भ्यां न्यस स्तोकापफतिपयनच्छादसत्ये ११५२।। मतो द्रव्ये शब्दप्रवतिः सपयायो व वा स्माभिवाचनानं द्रमादिः तस्मिन् करणे स्तंका अल्प वातिपय कृच्न इत्पतेभ्यः (शब्देन्यः) एकद्धिबहुए म पां न्यसित्यंत प्रत्यया या गवन्ति । स्तोकामुकता, स्तं केन मुक्तः । शल्पान्मुलतः । अल्पेन भुक्तः । अनपयान्मुसः, कतिपयन मुक्तः । महान्मुक्तः, कृच्छ्रेप मुक्तः । अरव इति किम् ? तोकेन विगतः । अलगेन शीधना मत्तः । ऋोग भोगनव निविष्णः । करण इति कि ? विशेगर्ग न भवति । स्सोक नलति परित्युत्त र मह द्वित्यै बहुत्वं न संभवतः ।
नारादयः ।।१।३११५५।। बाराद्रान्तिकयो: 'तन्त्रेणोभयह दुरारतिवाश्च शदर्युवतादया. नाल (पदस्मात इस मा भ्यस्त्यिते प्रत्यया या भवन्ति । दूरं ग्रामात्, दुर ग्रामस्य, दूरं ग्रामाभ्याम्, दूर मामयोः, पुरं ग्रामेन्प्रा, दूरं ग्रामाणाम् । विप्रष्टं प्रामात्, यिनकृष्ट ग्रामस्र । अन्तिक ग्राभात, लतिर्फ ग्रामस्य । अन्याशं मात्, अभ्यास ग्रामस्थ । आराच्छब्दयोगे दिवानेत्यादिना नित्यमेष सामी भवति ।
तो गुण स्त्रियाम् ।। ११३।१५४|| अस्त्री लिङ्गे गुणे द्रव्याक्षित गर्यायहेतो वर्तगानात् (शबहारात) या असि मया या प्रगया मामा : जामा, जापन अशः । :1:, गामि पगा: । गोहाना : । साना डायति ! ?
। गणत FiH ? | !! fi! यिन् ? बाया बद्धः । बुद्धघा मुक्तः । परामा वनः । अरदामामार। माय न मः । इत्या नाग्यादेगा । कल्म राहि तज्मावरम का प्रासादोसा मादिवस મfi
:
-
.--'.
-.--.....-.
१. मामाहौ, फ० न० । २. पाहते, कम । ३. कर्मसन्धदास्यो। फरणकर्मणि या प्रयोग भवाः, बिभालो सूत्रम् । क. भ. टि० | भवतः, क० न० टि० : ५. क्रियाविशेषणं मासकं च स्तोक पति क्रियायाः सायचाचशेषणाने राया। रेन द्वितीया। अलाएब कम त्यपि तस्या नोर्थमन् । तन्नोसभिवामकवचनम्नभिन्यबाच नसकरवं न्यामसिद्धमिलि बईमानीयवृत्तौ। क. म० टि०६. उगाया- क. म&िv | ७. यथि- क. म। 6, नास्तीह क० मा