Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 9

शाकटायमस्याकरणम्
श्र. १ पा. ! सू. ३५-३६ अध्ययनिति किन् ? भार्या मन:स कृत्वा सुखं गतः । उरसि पाणि कृत्वा शेते । उरति मनसि अन्यये अनत्यापानंधियथे। अत्यापानमुपरप आश्चयं च । .
___ स्वास्येऽधिः ॥१११३८| स्याम्य त्वामिभाववियये, अधि इत्ययमुपसर्गः गो धासोः सम्बन्धि । तिसंशों भवति वा । देवदर्शनान-धिकृत्य आने विकल्या नामिनं कृत्वेत्यर्थः । स्थान्ये इति झिम् ! अचीत्यधि
त्य उपसर्ग इलि निव प्रासे परे अभावयर्थ वचनन् । गतार्थत्वे नापार्थ च । मादिचपसर्ग इति वर्तते, तेन उगरा मांशाप विकल्प्यत इति वा श्रीति प्रायवेऽप्यनियमः ।
साक्षादाच्चि ।। १३३।३५ सान्नादित्येवमादि शब्दरूपन्नान अध्यन्तं कलो पाचौ सम्बन्धि दिसंशनीया । साक्षात्य । सादास्ताः । नियामृग । मिध्याहत्या । अग्नोति तिम् १ रयणीरस्य । उदित्य : अनानि गत , अनीति पर्युदासा अध्यन्तस्य स्वार्थस्य ग्रहणन , तेन इह न नवति-साधा. किसद क्योति साना करोति । सासा मिथ्या चिन्ता भद्रा रोचना अमा आस्था राजर्स मारा जिगर' जिसमा संसः" अर्थ अशी बो एकरने१ प्रहार विहसने । अर्थ इत्यादयः सतमीकारोरुपमाः । छाजे इनायकामाई लेपणा दीनानिह तिसातन्नियोगे "मकासन्तं निपात्यले । नमस् मानुस आविर शो साक्षावादिः ।
विन्य हस्ते पाणी स्वीकृती ||३९३६!! हस्ते पाणी इत्येतौ सतासमलिकपकी शब्दो " आयोप? रणे भासी सम्प्रधिकी नित्यं तितंशी भवतः । हस्ते कृल्म । हस्ते करीति । पाणौऋत्य । पाणौ करोति । रखी हाताविति किम् ? हस्ते कृत्या कापापणं गतः ।
जीविकोपनिषदिवे"।।१।३७!| अविका उपाने पट् इत्येतो शन्दी, वे श्याई नम्बराने नमो नाताः सन्धिन शिश: निस्पं नवतः । श्री प्रकाश्वि समा जीविकाहत्य" । जीविलासरति । अनिमिय रक्षा उपकृतस्य । अनिलयोनि । इति किम् ? जीविका इन्वा, उपनिपर्द इस्पा ।
माध्वं यन्वे ।१।३म! प्रचमितन्न कारान्तमध्ययमानुकूल्ये वर्तते । तदानुकल्यं ययोतुर्फ जम्वनियुच्यते । बन्धहेतु आमुल्ये वर्तमानः प्राध्वंशब्दः कृत्रो धातोः सम्बन्धी शिरांशो भमति । मात्य' । यन्ध इति किन मावानं प्राशत्वा शक गतः ।
तस्वम् डगम्मश्रणतस्यक्त्यिान्सुन्तिसुख सस्वाभास्वरादीम्यव्ययम् ।।१।१:३९॥ तस् नत् लगा। इत्येता तानि कातितस्यन्तानि आम् त्या अम दम् इत्येतदन्तानि तिरांशकानि सुङ्मस् प्रतिरूपकाणि" मरदीनि च शब्दरूपाधि अव्ययसंशानि भवनित ! सस् एकदिशि' [ ३।३।३७६] 'तम् । ३।११५८० - पोलनलीः धियोतते । वत्-निय तम् । क्षभिययनयुध्यते। काम्--उरचैतराम् समार! इकारः विग ! प्रतानी । प्रताः । पचार : पोला । यति--त्रितः | अश्वनीयतः । सर्वतः । सर्वत्र बहुशः । अल्पशः । राहरि न्याय तस्' [३ ] इसारासरितारग प्रत्याहारः | आ3) किन ? पागधानि, संशय गानि । आ– ' | अग मा । पत्या-- यात्रा | सभा । भू -- पूर्व गोना, मरे
१. डाधि इति नित्यमेव शिक्षा का०, म०२, कर्मकन्यां प्रागत राय धिः क०, मटि । ३. शानियों नः | ५, अदिति क०म० । ५. चिता क०, १० 1 ६. शास्था कम । ७. प्राजयाँ प० म०1८. सोश ,म०।६, बीजन्दा कम० । १०. संस०, म० । ११. विरुपने अपने । क., म० । १२. मसाने । विसदने रक०, म०५३. मकारान्तीयं क०, म0 112. भार्याधरणे , म । १५. जाषिका च उपचिपच जीविकोपनिषय जोथिकोमविपद्रमिति समाहारद्वन्दे चुदपहासमाहारे इति सूत्रेण अत्दयासान्तमाप्तिः | समासान्तस्य चिदभित्यत्वादन न भरते क०, २० दिछ । १६. तिसंशयासमासः काय, स.टि । १७. यधेग स्थवसं समा के०, मदि० । १८, प्रतिरूपाणि क०, म. वि० । ६. दुसर क, म० । २०. अद्ववानिवख्यात्सर्वादिन्तिपको सक०, म०ट० | २१. मे पलायाधमे १०, १० । अगदी रोहवी इति समय र १० म० दि० | २२. विदारक०, म०, 20 |