Page Text
________________
MALEDietAttrintedindia
*. 1 पा. ३ सू. ३-५] अमोषवृत्तिप्तहितंग
६५ कारोपाधो धाराहिः, मान, बटुकासपमन्मा । निर्वाहिः स्त्री इत्यय तियागिकियोपिशेपणान भवति । पकारोन्मक्षदिक्षि मिरेपणाधः। डकार: शिवहि दलित पदासार्थः । सोधामः । अगस्णो । भो लियो । मालम्बी। औसारमानोमि गोरादिशाला उगे।
गोनावयये वृद्धे ।।१।३।३॥ गुरुगोलमापति नानुवर्तते । पोदीना शुरूपाभिधानादपत्य सन्तान्दो गोत्रम् । अप्रधान गोमं मोत्रावरवः । स्त्रियामना दसेजके गोनाक्यारो विहिप्योरपियोः प्यादेश भवति । धुणिहस्यापत्यं धुकंपी पौणिक्या । भौणिया । गौरपा। मौष । निकादय: फुलाख्या अनपिपभया अनिलोक गोत्राणीत्युपचन्। तत्राप्राधान्यश्विक्षायामयं । वृद्ध इति किम् ? अनसरे न भवति पोषिकी। भौणिको । अना हति किम ? गौतमी । भोरिकी 1 भोरकी गौरादिः । अनुरूषोत्तमार्थ बचना ।
- रूदादिभ्यः॥१३ हट इत्येवमादिभ्योऽपत्याने विहितस्य अग इनश्च स्त्रियां प्यादेश भवति । स्वस्थापत्यं स्त्रोत्र रोढया। फ्रौढया । आदया । व्याड्सा । आपिशल्या 1 पोपयतः अपत्यमा चौपवत्या । चैव्यत्या । शैकरत्या । रूद, क्रौढ, आड, व्यर, अपिताल, अपशिल, भूरोक, भूलीनी, काविष्टल, वासस्थल, सालासुधात्री, चोपयत, बेटयत, शिकयत्, शीतपत-इति हादयः । बहुवचनामाकृतिगणोऽयम् 1
वेदपा प्रचिवजात्यपा-कराटेनिदाहा ॥२॥५॥ देवयज दाचियक्ष सत्यमुख कबिद इस्पै. तेभ्य इनः स्थियाम्पत्ये प्यादेशो भवति दा। देवयन्या । देवयजी। शौचिवक्ष्या 1 शौचितक्षी । सात्यमा । रात्पमुग्यो । काण्डे विद्धया । काण्ठेविद्धी।
सूत्याभोव्ये युवति क्षन्निये ॥१॥३॥६॥ मूस्मानीय इति रागभोजप.ब्दौ स्निगा बहादेवासी निपात्येते मथारने युवतिः क्षत्रिया च हास्या भवति । सुत्या युपति: प्राप्सयोयना मानुपौत्यर्थः । मन्येसूतसम्बन्धिनी सुयतिः सूत्या न सा सत्याहुः । गूता अन्या । भौया भोजशाजा क्षत्रिीत्यर्थः । भोजाऽन्या।
नदगिदञ्चोस्वसादेडी ॥१३७ नकारान्तात् ' स्वरूादनवयव प्रकारालागि दन्तायश्चत्यसापच पादरूपात स्त्रियां वर्तमानाद् डोप्रत्ययो भयसि । न-राशी । तयो । दक्टिनी। छपिणी" अहल--. . कार्की । ही । प्रसयित्री । प्रलयित्री । तकारः यिम् ? प्रियाग। अतिग: रत्री । उगि भामती । महता। गोमती। ययमती पचन्सी । पठन्ती। अतिभवती 1 अतिमहती अति पुसी। निगोमती। भथती महतीत्यव्युत्पन्न प्रातिपदियः पगशिवद्धानोगिवन्तम् । अन:-प्राची। प्रतीपी । अवाची। उदीची। अगिरधान सिद्धेऽञ्चतिग्रहण-उगिदग्रहणे भातोरुगितीग्रहणार्थम् । खासत् । पर्णव्वत कन्या । अस्यनादेरिति किम् । स्वसा । परमस्वसा । 'भरवसा 1 अतिरवसा दुहिता । ननान्दा । याता । माता । सिसः । पतसः । इति चतसोः स्यमादि पाठः रानिपतारिभापाया अनित्यत्वज्ञापनार्थः । तेम या गा अतिकमा गनमेल्यादि सिहं भवति । परकुमारीः सप्तरोहिण्य इत्यत्र नातायाः सवपाया ' युष्मदस्मदारियालित्वास भवति ।
न इपोऽनुवनः ||२|शक्षा हपः परो यो यन्प्रत्ययः ततः स्त्रिया होप्रत्ययो न परति । न त सहा ऋदिशाक्यवः (स्यात् । यज्वा । राजयुपच्या। अतियज्या । सत्यध्या स्त्री। दस किम ? "योवरी।पीचरी । अपावरी । राजनवरी। तहकृत्वरी। अनरिति किम शर्वरी।
पादो बा ॥१॥३॥२॥ याद(द) इत्येतदन्तच्छिन्दपात स्त्रियां वर्तमानार छोप्रत्ययो भवति वा । दिपायो
CREAM
WAS.satoa
१. सौधर्मी म । २. प्रकाशोऽतिप्रसिद्ध स्यात् कर, म०, टि० । ३, गोत्रों क०, म | २. सन्मानधानवि-मः । ५. भौतिकी म० । भौतिकी कः। ६.-पत् वेदयत शि-20, म०। ७. पठेविजया, झण्टेघिद्धी क", म । ८. अनजामा हि सूत्यायामयोग्यं कालयापनम् *०, म०, दि० । ५. ब्राह्माण्यां क्षत्रियासूतरतस्य सन्त्रन्धिी सूत्या के०, म०, टिंक ! • १०. मीनदितोत् क., म., टि। ६१.-सा सस्त्रमा काम । १२. युष्मदस्मदी व्यक्तलिङ्गो पदसम्झकाक्षिा समाः । 'युप्मदस्मति व्ययम्। इत्यमरः क., म., टि । १३. मुपजायाभिपदुदाण क्वनिप् ईयपणिज्यविनोर: कर, म, दि० । १५. शमन्वमिति पन् । घनेत्या ज्या बनी र: का, कटि । ५. चिदी, हिपाय, विपदी त्रिक०, न
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |