Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 380

भ, v पा. २ मू. २२२-२२१] गोपनिहितम्
स्तम्भोऽड प्रतिस्तरधनिस्तब्ध ||२२२|| उपसर्गालारस्प स्तम्भः सकारस्य मोरटि (सत्य) -सत्यपि पिरादेशो भवति। न पेदसो स्तम्भ प्रतिस्तवघनिस्तब्धे न भवति । विष्टम्नति 1 प्रतिष्ठानाति । विष्टम्म | प्रतिमाएभ । रमा । प्रहम्मात । अप्रतिस्तम्पनिस्ताप इति विम् ? व्यतस्तम्मत् । प्रत्यतरतम्भर । प्रशिस्तब्धः । निस्तब्धः ।
अवाच्चालम्बनाविदोक्ष ।।४:२।२२३।। मालम्बनमाश्रयणम् । अविदूरभावः आविर्यम् । ओजित्यभूकः, एरोवा, माप स्तम्मे र इत्येतस्मादुपसर्गातारस्य सकारस्प द्वयोरटि च सत्यसत्यपि पिरादेशो भवत्यङि झालन्मने । दुवयम्भः । टुर्गमवष्टम्नाति । अवतष्टम्भ । अवाटनात् । आविर्य अवष्टब्धा, शरत् । अवष्टकारे रोने । ऊनि अहो वृषस्थानमः । अवष्टब्बो रिपुः दारेण । अवादिति किम् ? प्रस्तब्धः । घकारः अधि इत्यस्यानु कर्पणार्थः । अवातस्तम्भत् । पालम्बनाविश्विांत किम् ? अवस्तब्धो वृपल: शोतेन ।
वेश्च स्वनोऽशने ॥४।२।२२४॥ वि इत्येतस्मादयाच्चोपसर्गापरस्य छन् इत्येतस्य धातोर शऽर्थ वर्तमानस्य सकारस्य दुयोरटि च सत्यसपपि पिरादेशो भवति । विष्वपति । बिपष्वाण । विषम्यते । व्यप्यणत् । अबणति । शवयाण । अबवष्यते । अवापत्रणर । भोजनमक स्वनरथः । विरुवात्य वयणति । भुबने इत्यर्थः । अन्ये सशब्द भोजनमाहुः । अपर भोजन स्वनम् । भशन इति किम् ? विस्वनति । अवस्यनति भूवनः ।
सदोऽप्रतेलावा २ प्रतिवनितापमापारय स मोरदिरासयविपरदेशो भन्नति लो लिट तु द्वयोः सतोरादेर्भवति । निषादति । विपोदति । निषापद्यते । विपाषद्यते । यषोसत । अप्रतरिति किम् ? प्रतिसीदति। लोत्वादेरितिकिम् ? परनिवत्पर्यः । निपसाद । विपसाद । विपणार्थः । अत्याविशेषः । स्टिग विशेष इति ।
स्वजेश्च ॥४२२२६|| उपसरपरस्प स्वोस्सकारस्य द्वयोरपि च सत्य सत्यपि पिरादेशो भवति लोलिटि तु यो: सतोरादेव भवति । अभिष्नजते । परिष्वजते । प्रतिबजते । अभिषिध्यक्षते। परिदिष्टदक्षते । प्रतिपिप्वाक्षत । अपवजा । पर्यष्वगत । प्रत्याव जत। अभिस्थ । अभिषस्वम् । प्रतिपस्यो। प्रतिपस्वये । योगविभागादतेरिति नास्ति । चकारो लोत्वादेरित्यस्यानुकर्षणार्थः ।
परिनिवेस्सेय ॥४।२.२२७। परि निवि इस्पेसेन्य उपाभ्यः परस्य रोवतः सकारस्प द्वयोरदि च रात्यसत्यपि पिरादेशी भवति । परिवत । परिपिवेविषते । पर्पपेवर । विपेचते । निपिबियते । यवत् । विवते । बिलिवियो। योचत ।
सयसिते ॥१२।२२॥ परिनिविम्मः परयो: ससित इयं तपो: सकारस्य पिरादेशो भवति । परिचय: । मिपय: । विपयः । परिपिन: 1 निषितः । विपितः । सय इति सिनोरजन्तः। सित इति ज्ञान। अपरंतु स्पतेरनि ग्रहपछिन्ति । क्षे परिनिविप एव यथा स्यादन्येम्पो मा भूदिति नियमार्थम । योगनि. भागा (त् पनि भोलि निराम् कान भवति । मा विषसयन् । यस सीयत् । पर्यासंतागत ।
सदस्नुस्वजा चा स्वटि ।।४.२।२२६ परिनिविभ्यः परस्य पस्तुरबकाशव पारयोः विरासो भवति। वचन द्यायारोहमाभावः । अटित सति वा भवति। परिकरोति । विवरोति' शनिः । गरियोति। निटीति लिटौति । परिपत्रको । दिवजते । वावटि 1 पर्यस्करोत् । पर्यकरोत् । पर्दस्तीत् । पर्यटौत् । मस्तोत् । यष्टोत् । यस्तीत । व्यष्टोत् । पर्यस्व जत । पर्यवमत । यस्य जत । सत्रनस । व्यस्वजत । ज्यव्याजत ।
--in-a
-
kinduindiaNe
1. कोऽयं प्रभुरबष्टम्भी आलस्यो ( हि ) कियदकः । पलयानित्य नालोच्य नाभिपेण्यः कथम्धन, क० म०शि०। २. स्वतम् के० म०१३. मेधः, क० म०।४. संघते, क. मः । ५. परिपेधते, क० म०। ६. परिपिपेचिश्ते क.न. । ७. पर्यषेधन-क.मः। 4. सिनीति-क०म०। ९व्यसयीरत क म०।१०.विरिकरः काम।
w s
diseamin