Page Text
________________
अ] ४ पा. १ सू. ६–७ ]
अमोधवृत्तिसहितम्
३१७
करणसामर्थ्यात्सिन्यात्मनेपदम् । अर्थोपादानं किम् ? अर्थान्तरे न भवति । निशानम् अच् मानिता
मानपति 1 बाघपति ।
•
धातोः कण्वाद ||४|१|६|| कण्डून् इत्येवमादिभ्यो धातुभ्यो त्यो भवति स्वायें । कण्डूयति । कण्यते । गतुयति । वत्पति | असूयति । हृणोयते । घातोरिति किम् ? फण्डुः कण्ड्वो कण्ड्यः । मन्तुः वगुः । कण्ट्न् हृणोम् इत्येवमादीनां दीर्घोच्चारणात्कित्करणाच्च कण्डवादेर्धातोः एवार्य प्रत्ययो विज्ञायते न प्रातिपदिकात् । तत्र घातुग्रहणमुत्तरार्थमिह च विस्पष्टार्थ भवति । मण्ड्वादिषु कारईकारावनुबन्धी आत्मनेपदार्थो । कण्डु मन्तु वस्तु, असु, हृणम्, मही, वेंट लाइ । इरस, इस् इच्दुम् वर कुग, गमप, सक्षम, एम्पस, सुख, दु:ख, रायर, अरर, भिवन, भिष्ण, ६पुथ, चरण, सुरण, सुरण, भुरण, पुरण, गद्गद एला, केला, खेळा, लिट्, लोट, इति कण्ड्वादिः ।
९
१७
५५
१६
चुरादिभ्यो णिच् ||४|१|७|| यूरादिभ्यो धातुभ्यो विप्रत्ययो भवति स्वार्थे । चोरयति । लुण्ठति । चिन्तयति । लक्षयति । लक्षपते घेतयते । पादाश्यवं कृतं लिङ्गं समुदायार्थम् अवयव कार्याभावात् । - वचनमाकृतिगण द्योतयति । तेन संवादयति इत्यादि सिद्धम् । णकार आकारार्थः त्रिषु ग्रहणादेव । चादः सान्गग्रहृशाधिषुतार्थः । चुर, लुफ्ट, बिलु, यत्रु, चूण, स्फुट, कुटु, अंड, मिड, स्निट, डु, बल, हुजल, पीर, नट, अर्थ व प्रवर्ध, ऊर्ज, दल, जुड़, चूर्ण, प्रथ, सम्ब, भक्ष, 'चटु, छटु. क्रुद चुद", अह, स्मिट, एक्ट व तुप, पिस, सान्त्व, श्वलक, वल्का, दिलय, पशु विच्छ छ, भग, छ्द, खद, दु, कटु मृदु, अनु छर्द, बुत, चुद पसु चषक, चुकल तल, तुल 1. खुल, स्तूप, गुल, दीप, फल, पिले", कुदु. ज्भु, गल, गू" मुटे, पत्र शुल्ब, छपु सपु, शुद्ध, खतं, पट्टे, खट्ट, पूरग्रस्त, पु पण, पुंम, टकु धू, कोट, सूज शुरु, गज, मार्ज, घू, पनु, तिज, छूत, कुबु, लुबु, तुवु, रूप, नक्ष, म्लेच्छ, स े, यछ, जस, रुज तूप, लू, वर्ह, गर्द, पूर्व, अर्क, ईंड, रूप चर्च अध्ययने। युवक " मभाषणे । सारेच कय निमीलने जभु नाशने । सूद मालवणं । जस ताने । पशु बन्धने । आम रोगे । चटो स्कुटी घटो हन्त्वयः । दिवो मदने । आर्ज प्रतियत्ने । घुघु विशदने । बान्दे । लस शिवयोगे । भूप अलङ्कारे । अर्ह पूजायाम् । ज्ञा नियोजने । यव निकारोपस्कारयोः । निरश्व वेद सहने | भज विश्राणने । वस स्वेच्छेदाहरणेषु । चर संशये । घ्यु सहने भू कृपोऽवरकरग आस्वादने । अञ्च विशेष | लघु चित्रकरणे मुद्र संसर्गे सवार मुच प्रमोचने । आस्पदः सकर्मकात् । पुष दारणे । दल विदारणे पट, पुट, लुट, तुजु, पिज्जु, भजू, पिसु, कुसु, दशु, लघु, ऋसु, कुशु, पटु, बहु, गुप, धूप, विच्छ, चित्र, दर्द, पुत्र, लोक, लोचू नद, कूप, तर्क, वृत्र भाषार्थाः । पूर माध्ययने । स्वद संवरणे । सूत्र, मुत्र, रुथा, क, कत्य, चित्र, अंश, मिश्र, विद्र, कर्ण, अन्ध, दण्ड, अङ्क, बङ्ग, वर्ण, वर्ण, कथ, वर,
२५
२४
२५
गण, शर, स्वर, घट, बट, नृप, रह, स्तन, गो, देव शब्दे पत गती वा पथ अनुपसर्गात् स्वर आ प्रतिकल जगत हतायाम्। शार, कृप श्रथ दौर्ब छ भन, सूत्र ह लोड, गोग, कुमार, शील, राम, बैल, कालीपदेश पत्, पुल, दात, गवेष, पास, निवास, भज, समाज, ऊन, कूट, बेत, आम, कुण, गुण, स्लॅन, वटु अलजु, पार, तीर, स्तोम, सुख, दुःख, तस, (रस) व्यय, रूप, छंर, लाभ, ऋण, विजू, पटि गृहि, मृग, बुद्धि, शूरि, बोरि, स्थूलि - वृत् । अर्धी, सत्री, गर्यो, सप्रामि चिति,
१. गुणेषु दोषारोपयति म० हिं० । २. संदायति म० । ३. स्वदु म० । ४. लक्ष् म० । ५. पीड, म० ६ श्रघ म० । ७ वध, म | ८. चुटु, म० । ९. छुट, म० । १० कट्ट, म० । ११. चुह श्रस्मि - भ० | १२, पिच, म० । १३. छड, स० । १४ कटुबदुम-म० । १४. क्षक शोधकर्मणि म दि० । ६६. तुल उन्माने म० टि० । १७. पिल, म० । १८. सूर्य म० । १९.मुद्र सम्बूर्णने, म० टि० २०. क्षद् १० | २१. घट्ट चलने, स० टि० | २२ धूश, म० । २३. लह म० । २४. सूर्य, म० । २५. बुक्क भषितं शुनः म० टि०
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |