Page Text
________________
... अ३ पा. ४ सू. १४१-१५६] .. अमोघवृतिसहितम् ।
___ विन्योऽमुख्यकारपूगात ॥३।४।१४।। नाताजातोया अनियतवृत्तयो धर्मकामप्रधाना: संघाः पृगाः, पूगवाधिनः पाधास्वार्थे ज्यप्रत्ययो भवति । निः । निसंशः। स त्यूगसब्दो मुरूप इति विहितकप्रत्ययान्ती न भवति । लोइध्वजाः । पूगो लोहध्वमः । लोहत्वज्यो । लोहध्वजाः । शव्यः । शंम्यो । शित्रयः । विवादबहुपु श्लुक । अ मुख्य कादिति किम् ? देवदत्तकः । इन्दारितगुप्तकः ।
बातम्फादस्त्रियाम् शरा१४२।। नाना नातीया अनियतवृत्तयः. उसे घजो विनः संघा वाताः । सातवाचिन: नपत्ययान्तावा स्त्रियां वर्तमानात्स्वार्थे ध्यप्रत्ययो भवति । निमज्ञः । कापोतदारयः । कापोतपाक्यो । कपोतपाकाः। प्रहिमत्यः । हिमत्यौ। मोहिमताः । रुक-कोजायन्यः । कोजागन्यो । कोजायनाः । बानायन्य: 1 प्राप्तायन्यो । प्रनायनाः । अस्त्रियामिति किम् ? कपोतपाका । ग्रीहिमता। कोजाची । वाध्नायनो स्त्रो ।
शस्त्रजोविसंघाद् ज्यड़वा ||३।४।१४३॥ शस्त्र नौविकां यः संघस्ताचिनः स्वाथें ज्यट्प्रत्ययो वा नयति त्रिः। शराः शस्त्रभौविसंघः शाययः । शावौं । शवराः। पोलिन्द्यः । पोलिन्यो । पुलिन्दाः । कुन्त र पर्व बहनो मापन का अन्त यः, से शास्त्र जीविसंघ: कोन्त्यः । कोन्यो । कुन्त यः। वाहणान भवत्यपि पावरः। पुलिन्दः । शस्त्रजोनिन किम् ? मला: संग मात्र निष्ठ: । २. दि.. किम् ? सम्राट् वागुरः । वागुरो घातुराः । नैते श्रेणिपन्याः । स्वटि टकारो पर्यः । पावरी । पोलिन्दो कौसी । आवती। . वाहीकेचवालणराजन्येभ्यः ।।१४।१४४॥ माही के यः शस्त्रजी विसंघो ब्राह्मण राजन्यर्षितस्तद्वाचिन: स्वार्थ पट्प्रत्ययो नित्यं भवति दिः। कुण्डिविसाः शस्त्रजीविसंघः कोण्डोयिस्पः। फौण्डीविस्यो। कुण्डोविसाः । क्षोत्रायः । क्षौद्रक्यो । शुदका: । मालग्यः । मालन्यो । मालवा । याही केविति किम् ? पावरा: शस्त्रजोविसंघः शवरः । पावरी । पुलिन्दः । पुलिन्दौ । अब्राह्माजन्यन्च इति किम् ? गहेपालि; । गोपाली। शालङ्कायतः । शालङ्कायनाः। राजन्येम्पः, राजन्यः । राजन्मो। राजपाः । काम्बव्यः । काम्बव्यो। काम्देव्याः । ब्राह्मणे विदोषग्रहण पाहीकेषु शस्त्रजोविसंघे स्वरूपाभावादाजन्ये तूमयग्रहणम् तदर्थमेव बहुवचनम् । शस्त्रजोविसंघादिति किम् ? मल्लः । मल्ली । मल्लाः। शपण्डः । शयण्डौ। शबण्डाः । साम्राटा वागुरः । वागुरो । वागुराः ।
दामनीयोधयपादिवृकाव्छामण टेन्यण ॥३४१४५१ दामन्पादिभ्यः योधेवादिन्यः पादिभ्यः चुकशाच्च जोविसंघशविन्यो यथासंख्पं छ अन् अण् टेन्यम् इत्येते स्वार्थे विसंज्ञाः प्रत्यया भवन्ति । दामन्यादिपछ:-दामनयः शास्त्र जोविसंघः । दामनीयः । दामनोयो । दामनकः । ओलपोयः । औलपीयो । औलपय: । दामनी, ओलपो, यजयापि, मोदकि, आपतन्ति, काफन्दि, पाशुप्रपि, सार्वसेनि, विन्दुतुलभ, मौनायन, सावित्रीपुत्र, काण्डोपरथ, दण्डिको, कौष्ट्रकी, जालमानि, ब्रह्मगुप्त, जाकि इति दामन्यादिः । यौधेयादिम्पन्-यौधेयः । यौधेयो । यो धेमाः । काभ्रेय: 1 शोभैयो । शुभ्रयाः । यौधेयादिम्योड वचन यौधेयस्य संधादियोधेयमशि गोत्रादयनिज इयणर्थम् । पौधेषादयोऽप्यपत्यप्रत्ययान्ता गोत्र भवन्ति । अपत्यं हि मोश्रम. अपत्यस्यापिकचापत्यग्रहणेन गृहाते । ता. चेदयचनन् । पौधे या विभंगाधनसर्गणः । . पवादिभ्योऽण् -पझरपत्यं वहयो माणवकाः पवि: शस्त्रजीविसंघः पार्शवः । पार्शवो। पर्शवः । राक्षसः ।' राक्षसो। रक्षांसि । आसुरः । आसुरी। असुराः । स्त्रिया येरतो प्राग् भर्गादेः इति इलुक । पशुः । रक्षः । । आयुरो। पर्नु, रक्षस्, असुर, वहाक, घस्, वसु, मात्, सत्वत्, दबाई, पिशाच, शनि, कार्षापण इति पादिः । वृकावण-वृकाः दास्त्र जीविसंघः वात्रः । वाकयो । तृकाः । सकारो यर्थः । वाणी। चाहोकर नित्यं उपत्यवाहीनत्वे विकरुपिन प्राप्ते वचनम् ।
. थीशमाशिवाशालोमित्वभिजिद्विदभृतो गोत्रेऽणो यन् ॥३।४१४६|| इह शस्त्रजोवि. रांवादिति नास्ति । श्री शमो शिक्षा शाला ऊगा, इत्पतेन्मो यो मतप्रत्ययस्तदन्ताच्ट्रोमदित्यादेरभिजित् विदभृत् इत्येताम्यां चाणन्तम्पो गोने वर्तमानेम्पः स्वार्थे निपंप्रत्ययो भवति । थोमत्-थोमवोऽरत्यं थैमत्यः ।
१. मेः क म । २. यौधेयाः, कै० म० । ३. शोभेयाः, क. म० ।
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |