Page Text
________________
२६०
शाकटायनव्याकरणम्
अ.३ पा.३ सू. १०२-१०१
... अंश हारिणि ॥३।३।१२।। अंशमिति द्वितीयान्ताद् हारिण्यर्थ प्रत्ययो भवति । अंशहारो अंशकाः पुनः । अंशत्रो मायायः हारीत्यावश्यके णिन् ।
शीतकोणाको कारिणि ||३।३।१०३॥ शीतक उष्णक इति शीतोष्णशमा मन्दशोप्रार्थयाचिम्पा क्रियाविशेषगापा कारिणाथै फप्रत्ययो निपात्यते । धोतवारो शोतकः । क्रियासु मन्द इत्यर्थः । सणकारीख उष्णक: । क्रियासु शोन इत्यर्थः । निपातनं कम्यमिति स्पर्शवचनाम्यां प्रत्ययो न भवति ।
__ तन्वान्नयोद्धृते ||२३।१०४॥ तन्त्रशब्दानिर्देशादेव पञ्चम्यन्तानवौद्ध में प्रत्ययो भवति । उन्त्रावनोद्धृतः तन्त्र कः प्राधारः । तन्त्रक: पदः । तत्र वस्त्रम् । प्रत्यमित्यर्थः ।
कमितर्यन्वभ्यभीभ्यः ॥३१३।१०५॥ अनु अभि प्रभी इत्य ते न्यः ममितरि कामय माने प्रत्ययो भवति । अनुकभिता अनुकः । अभिकमिता अभिकः । अमोकः । निपातनादेव पक्षे दोघत्तम् । तदर्थ में दाम्यभोति द्विसदानं बढवत्तने हि एकवचने च दीवस्थाश्रुति: स्यात् । अधिकः खार्या द्रोणः । अधिका खारी द्रोणेनेति अधिकमस्मिन् शतसहन इत्यादिनिर्देशात् सिद्धम् । · विशालविशङ्गटविकटसंकटोत्कटप्रकटनिकटायकटाकुटारावटोटावनाटावटनिधि - इनिविरीसचिवचिकिनचिपिलपिलबुलोपत्यकाधिापकाः ॥२३९०६ विशालादयः समुदामा व्यादिभ्यः शालादित्या यशास्वं प्रसिऽर्थविशपे निवात्यन्ते विगते विशाले शृ। विशाङ्कटे
ने । विशालो गौः । विशङ्को गो: । विष्टो देशः । विकटः कटोतरः । अम वैः शालाशङ्कटकराः प्रत्ययाः । रांगतः संकटः पन्थाः । उद्गत उत्कटो गाय: । प्रातः प्रसाटोऽर्थः । नियतः निवाटो ग्रामः । अब सस्पनिम्न कटः । अवग: अप्रकटः । अवकुटारः । म अवाकट कुटारश्च । अवनतम् अवटोटम्। अननादम् । अवघ्रटम् नासिकायाः । अयनता अवटोटा । अवनाटा । अबभ्रटा नासिका। नातिकायामवनतः अवटीटः अब नाट: । , अवनटो देवदत्तः। अन अवान्नासिका मतविषये टोटनाटनटाः । निज निषिधम् । निविरोराम्-नासिकायाः। निविडा निबिरीसा नासिका । निविदो भित्रिरोसो देवदत्त: । निविडा विविरीताः केशाः । निवि निबिरीसं वस्त्रम् । अत्र नेविविरोसो नासिकानतविषयेऽन्यत्र च निनतं विवयों चिकिन चिपिट नासिकाया: । विकका, चिकिता, चिपिटा नासिका । चिकः, चिकिना, विजिटो देवदत्तः । अब ने सिकानतविपये किनपिटा प्रत्ययाः विघ ने रादेशः । क्लिन्ने चिल्ले शिरले चुल्ले चक्षुषी क्लिनचक्षुः। चिल्ला, पिल्लः, चुल्लो देवदत्तः । अत्र जिलाशमाचक्षुपिये लवल्यपः विलनशरस्य च चिल पिल चल इत्यादेशाः । उपत्यका, अपित्यका पर्वतस्यासनाधिरुही प्रदेशौ । अत्र उप अधि इत्येताभ्यां त्यक प्रत्यया निपात्यते । निपातनं स्ट्यर्थम् । रूद्धशम्दाइचत बया कति हादसे । बिन। नाति स्वरादिपाठासिद्धम् ।
तस्मिन्प्रायोऽनं नाम्नि ॥३३॥२०७॥ समिति प्रथनास्तास्मितिति सतम्य पावत्यो पनि नाना भुरायांचा या म तच्चत्मायोउन् भवति । प्रायम् । तम्मान सामानाधिकरण निष: 1 गुहाप्रागोडा गुदानिक पोगमायो। तिलापिका । परिवा। विपटिका पोयामी । नाम्नीति का ? "I: सोनमन्ति।
कोलमाणीवकिन्यो २३।१०८ फोरमोवटफिनो ग त निपाय प्रायो# नाम्नोमि । नागापमान कोल्मापो पौर्णमासो । बसिनो पौर्णमारा।
ब्राह्मण कोरिण ॥३:२०६। नागके उणिक इति कन्नत्य चासो निपात्यो नाम्नि समुदायो नाम 1 ब्राह्मणा श्रायुध नीबिनशे न ब्राह्मणको देशः । आयुधजी या प्राह्मण एवं बाजार इत्पन्ने । उपियका अल्पावा यागः ।
१. यथा मपति म. टि. । २. तन्नं प्रधाने सिद्धान्त सून्याय परिका-इ-समरः । तन्त्रक तु नावरे 1 मदि० । ३. शिलक्षस्य च मः ।
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |