Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 264

Amr
भ.३ पा. २ सू. 104-11३]
श्रमोघसिसहितम्
राज्यहासंवत्सराच द्विगोर्चा ॥३२१०६|| राषि अन् संवत्सर इत्येवगन्तात् समासातासत्त विगोस्तोता in enा विपना सप्रत्ययो भवति' गट 1 RT विभ्यां नित स्येवमारिका यिगृह्य नियोगः। विरायिकाः । त्रिरात्रीणः । रात्रिकः । अहम् --ग्राम्याम् अहोम्पा नियुस इत्याधिना गिध दूधहीनः । "यतिकः । पहः । पतिकः । सहरसात सय चनस्यानवकाशत्वात् समासान्तमतं बाधित्वाऽयं स एवं भवति । तम समासान्तानियोग उध्यमानः सपामय सब शादित्यलादेशो न भवति । होक इति पहशब्दात् रामासार गोष्ठम् । संवत्सरमद्वाम्या संवत्सराभ्यां नियत इत्यादिना विगृहा द्विसंवत्सरोगः । द्विवित्सरिकः । विसंवत्सरोणः । पिसावत्सरिकः । "माससंवत्स रस्यति तूत्तरपदाद्यच आकारः समीनः । द्वेशीकः । विरामोनः । सभी कः । सामान्तात् पूर्वेण निरमे प्राप्त विकल्पः 1 दोषादप्राप्त ।
वर्षादश्च ॥३।२११८७३ वर्षशयो यः कालवाची तदन्ताद द्विगोस्तेन - नित इत्यादिपु पयर विपा गारपलम पश्न श्री भवतः । साम्य मुमते ठण। एवं रूर्य भवति । निर्ग: । द्विवणिः । fTE: । भाविन्यापदाय व शारे 1 द्विवर्ष भाषी तपपियाः । पिकः ।
प्राणिनि भूने ॥३।२।१०८॥ कानयाचित्र पंशदान्ताद् द्विगोणतेऽर्थे नित्यमप्रत्ययो भवति प्राणिगि घे भूपः प्राणी भवान । हे वर्ष भूते" द्विव दारः नियों नायकः । प्राणिनीति गिम् २ दिवाणि:-
तिषिकदच याधिः । भूत इति विग? द्वाभ्यां वर्षायां भृतोऽपोष्टो वा द्विवर्षीणः। द्वियापिक: मनुष्यः । पूर्वेण विनणे. प्रारले निस्योग बिपिन भूत एव । प्राणिनोति निमः, विधिनियमसम्भवे विधिरेव । विधी हि शास्त्र. मनुगृहीतं भवति'' नियभेऽपनि गृहीत मनिवाददोषश्च ।
मासाद्वयसि यः ॥३।२।१८९|| मासान्ताद् द्विगोभूनेऽयं यप्रत्ययो भवति ययसि गम्यमाने । द्वी मासौं भूतो द्विमास्य: । श्रिमास्यः दारकः । वयसीति किम् ? द्वैमासिको उपाधिः । द्वैमासिको नायकः । भूत इति किम?ौ मातोसो दंगासिको युवा।।
सञ्चाशना१२३ द्विगारिति निवृतम् । मासशदाद्भ वन्ययो भवति परच वधगि गम्पमाने । मासीनः । मास्यः दारकः । सकार: “पुम्भावार्ध: । मासोन: दुहितकः । वयसोति किम् ? भातिको नायकः ।
पपमासादृश्यण्याः ॥३।२।११३|| घण्मास शात् कालवाचिनो भूते ठण याय् य इत्येते प्रत्ययाः भवन्ति वसि गम्यमाने । समान् भःप।मासिकः। पापमास्यो दारकः । भूत इति किम् ? पध्मासान 'भावी पाण्मास्यः । वापिका: । वपसीति किम् ? पापमास्यः । पाासिको''नायकः । अन्य पठो भवतो नयरगो।
सोऽस्थ ब्रह्मचर्यतहतो ।। ३२११२ ।। स इति प्रथमान्तार पालयाचिनो राँत समय टग् प्रागो भवति ब्रह्मचर्य राति ग्रहाचारिण चाभिधेये। यत्तदस्येसि निदिष्टं तच्चेब्रह्मच ब्रह्मचारी वा भवतीक्षार्थः । पासी कास्य सिन ब्राह्मगर्यम् । अक्षमाप्तिकम् । सांवत्सरियम् । गामा ब्रह्माचारित: गाशिको बताना। अर्गमासिन: । सां बरसारिकाः।
समयात प्राधान् ॥ ३२११३॥ सोडस्येति वर्तते । स इति प्रथमान्तात रागवारदात प्राप्तोपाधिकार अत्यात गाठलागो भवति । समयः प्राप्तोऽस्य सामयिक कार्यम् । जपनामागगर्गः।
Serestancestomusicnikenusala
m
bur.--
-.00AMA
-..-.-
.
. -नि पा । १० । २. -7 मुझे ठण- म० १३. राग्निकः म०। ४. देयहिकम० । ५. वैयदिकः सा । ६, मतं वा-ग७. स्खएर -1012. साहसन्नि-म०। ५. द्वंयहिक इति स| 10, संवत्सर 'श.191. मानव-म। १२. -: प्रामा। १३. चारच म । 12. भूतो म.। १५, न्यम निगृहीतमनुवा-म'। ५६. पुम्भावाभावार्थी म । १३, मालीना म०।१८. पण्मामिको म० । १०. आधमासिकम् भः । २०, मासिक मा।