Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 263

....------------- ... -----..-..
शाकटायनम्याकरणम्
[भ. ३. पा. २ सू. ५३-१०५ युष्दित्रण ||३।२।६॥ धादिभ्यः राप्तभ्यःतम्यो ग राय पाय' प्रत्यये मात । अपुऐ देयं का 'युष्ट । गत । न शाहमर्यात् नित्यशब्दः फालपासे गृहले । तत: सप्तम्य17 कालाधनो. व्याप्ताति finी या विधाना वा काम चेति द्वितीयान्ताय प्रत्ययः । न्युट, नित्य, निष्क्रमण, भवेशन, तीर्थ, रानाम, सवास, प्रवास, उपवास, अग्नीप, पीलुमूल इति दुष्टादिराकृतिगणोध्यम् ।
तेन हस्तयधाकथाचाद्यणम् ॥३१२४६७|| तेनेति तृतीयान्तायां हुस्त यथापाथाच दृश्यता यां यणासह य इस्पेदी प्रत्ययो भवत: 1 प्रत्येक देये काय चा यभाषाचेति लिपातराणवायोनारणेत्यमिनर्थ चतरी अस्य दुतीयान्तता न संभवति । हस्तेन देवं कार्य का ह्स्त्यम् । यथा कथाचाापरेण यथाकथाचम् ।
सम्पादिनि ||३|||| तति तृतीयान्तात् सम्पादियय टप्प्रत्ययो भवति। गुणोत्कर्षः सति: । आवश्यक गहादित्रादत एम निपातनाहा यसरि णिन् । कर्णका सम्पादि काणबष्टकिर्वा गलत कार्णवेष्टकापा विशेषतः शोHIN: । एवं चारप्र पुगिक शरीरम् । औपानविवाद।
कर्मपाधः शराह| बगपंप इत्येतान्यांतीयातम्या सम्पादिन्यथै यप्रत्ययावत कर्मणा राम्पादि पामय शौर्यम् । यति राम्पाधि चया गया।
कालात्परिजव्य लन्यकार्यानुकरे ॥३॥२११०० मालयाचनः दादा तेनेति तृतीयान्तात् परिजम्पे लापका शुकरे चा टणतया भर्वात । परितो जेतुं शक्यं परिजम्यम् । लपकार्ययोः शायं वायः । सकृच्छण जियते यत्ता सकारम् । मासन परिजय्यः मालिको व्याधिः । मासिका हस्ती। आधंगाराकः । सो रिकः । मासेन लगः मामिवाः परः । गासन कार्य मासिकं चान्द्रायणा । मामेन सुकरः माशिषः प्रासादः । बालादिति नि ? यदन परिजव्यन् ।
निवृत्ते ॥३।२।१०१।। सेन मालादिति तंते । तृतीयान्तात् कालयाचिनी निवृत्त प्रत्ययो गति ! मला निवृत्तमालिगम् । मासिकग् । सांवत्सरिकम् । योगविभाग उत्तरमा नुहत्यर्थः ।
तस्मै भृताधीष्टे ॥३।२।१५।। कालादिति वर्तते । तस्मै इति चतुर्थात् कालवाचिनो भृतं. अधीष्टे पाय ठप प्रत्ययो भनि । तसा इति यदर्थमिति चतुर्षी' वेतनेन व्यापारितः। अबोट सत्तारय माराय मत मासिकः नामकरः। मासकर्मी भर इत्यर्थः । एपमा,मासिसः। सांवत्सरिकः । मारायाधीएः मासिकोऽध्यापकः । मासमध्यापनायापोट इत्यर्थः । एवमार्धमासिकः । सांवत्सरिकः ।
तं भाचि भूते च शरा१०३|| कालादित्य । तमिति द्वितीयान्तात् कालवाचिनः भामिनि भूरो या प्रस्मसो गति । स्वसत्तमा व्याप्तमामः' कालो भावी । व्याप्तः काली भूतः । मारी भावी मासिक उत्सवः । मा भूतो मासिको ब्याधिः । चकारः सेन मिते तम्भ भृताधौष्टे संभावि भूनी ची। प्रयाशाम वृत्यर्थः।
पामासाठी ।।६।२।१०४॥ पास इत्येतस्मात ''कालयाचिरतन से, वर aiपोन्टे घ, वि शून 'चाय प ठ इत्येतो प्रत्ययो भवतः । पडिभगिनिवृत्त: पशुतो मारोन्या भूतो मोटो या पाण्मासात भाती व TURBEL: मासिका 1 अवयस्मयं विधिः । यस लु PORTAITrया इरिगा। समायाः खः ॥ ३२१०५ ॥ ममःशदान निवृत लागि पञ्चगु
विगगो भवा । सम्या firguः प्रमाणे मनोग्य हो या समा' भायो भूलो वा समीनः ।
१. अग् भ७ । २. -यं बा - म । ३. भग्निपद म० | ५. -दिति च वर्त- म । ५. प्रास्यानुयुम । ६. -श्री भृती चंसनेन । ७. पाचित: मटि । ८. अभ्यस्य बिना वेतनमानेन कर्मणि व्यापारित उच्यत म. टि . नका-म० । १०. व्याप्तकालो म०।११. कारशब्दात् म । १२. नृोधी मः । ३. भापनि भुलेमा । १५. -' विग्य ण्य म। १५. पपमामान म०।१६. साम।
---
-
- ---
=
=
=
=