Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 247

य
[b.
तिम् । रेवतिको विधि संमवृत्वि ओथि
रेवाः
व्याकरणग्
१. १. ११६७
ओहि चैत्रापि इति
लिहास्तिपदादम् || ३|१|१५|| कपिल हास्ति इत्येताभ्यां गोत्राचिभ्यां तस्य र त्यो भवति माधिकः । कुपिजलस्यापत्यं कोपिला 1 हस्तिपादस्य हस्तिपदाः मतो निपातनादायी । तयोः स्वं कौपिनले शकटम् । कोपिलाः शिष्यदण्डमाणवाः । हस्तिपदं शमदम् । हास्तिपदाः शिष्दण्डमणवाः । जाणं किमर्थम् ? न वायाविहितमित्येवाणु विज्ञायेत न च छप्नोति । तत्रभीष्ट्र' रैवतिकादाथैव पश्येयाताम् । वुद्धिवचनमनर्थकम् । नैतदस्ति शिष्यदण्डमा वेत्स्नमर्थमेतत् स्वात् । तत्र हि प्रतिषिद्धः । णित्वं कोपुम्भात्राभावार्थम् । कौपिञ्जली स्थूया" । हस्तिपदी स्थूणा ।
सेरते ||३|४|१५|| उत्तेरिति पञ्चम्यन्ताद् आगतेऽयं यथाविहितमणादयो ठणादयश्च प्रत्यया भवन्ति । स्तुवादागतः स्वतः । मधुरास्पत्यः । नादेयः । राष्ट्रियः । पाशेणः । सुवादागच्छन् वृक्षमूलादागत इत्य वृक्षमूलासादायवापायात प्रत्ययो भवत्यनभिधानात् ।
विद्यायोनिसम्बन्धाम् ||३|१|१५६ ॥ विद्या योतिकृतश्च सम्यन्यो यस्य तद्वाचिनः पवन्तादागते त्या भवति । आचार्यादागतम् आचार्यकम् । अनध्यायकम् । व्यकम् | अविलम् 1 मातुलकम् । मातामहकम्।कम् ।
पित्र्यं वा ||३|१|१६|| निम्नमिति विज्ञयायोनिसम्बन्धवाचिनः पञ्चम्पत्वाव निपात्यते । दोवादः । पितुरायतं पिश्वम्, पैतृकं वा ।
उष्ठम् ||३|१११६२ ||राराम्बन्धवाचिनः योनिसम्बन्धवाचिनश्चयगले प्रत्ययो भवति । कुञीवादः । होरा होतुकम् । प्राशास्तुकम् । प्रारिम् । योनिसम्ब न्धात्- मातृकम् । भ्रातॄकम् | स्वायुकम्। दहिकम्। यातृकम् । नाताम् । मातुरायता मातृकीविद्या | ठण् इति ङीप्रत्ययः ।
आयस्थानात् ||३|१|१२|| स्वामिग्राी भाग आयः । तस्योदनतिदेश आवस्थानम्। तद्वाचिनः पञ्चम्यन्तादागतेऽर्थे दण्प्रत्ययो भवति । अणाधिकः । शुकशालाया आगते शल्कशालिकम् आकरिकम् । आणिकम् । गौल्मिकम् । दीवारिकम् ।
+
शुण्डिकारण् ||३|१२१६३||
कादयः
पतेऽत्ययों भवति । इणादेरपवादः । कः शुभः वमात्रशतं खण्डिकम् । दशम् कार्यम् अग्रहार्थम् । यद्यनेनाप्ययस्थानाद्ण् सर्वामः कृण पर्णं इत्येताभ्याच छः स्यात् । वचनमनर्थं स्यात् न चंदा नादिहाणि वा विशेपोऽस्ति । अय कादीनि सर्वाण्यस्यानाम्त्र त "कुछवाननार्धम् । शुण्डिक, , Ca, mi, yn, má, Eubes, 44, ve, q, fact tha
IT
तुभ्यो मया ॥३१॥१६॥ मनुष्यवाचिभ्यो हेतुवाचि पम्पम् आगतज्य मरूप्यत्प्रत्ययो वा भययः । तस्य मुखं यथाप्राप्तम्। वचनात्याहवं नास्ति। कारणम् । नृणाम्। देवदत्तम् । देवदत्तम् । नवम्। जनतम् १ जनदत्तम् । अव हेतुभ्यागतं सगययम् । समरूप्यम् । मंसम् । विपमभयम् ।
1.
५. स्यूज
१. ना० । २. पति-म० ३ । ०६ मथुरा म / ७. नान्तरीयकापायान्न भवत्यनभिचानात् मम म० । ९. सुपिडक: म० । १०. चनमिदमन म० । ११ मन् म० । १२ कादिम १३ देवदत्तादागतं देव म
न ।