Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 136

अ. २ पा. सु. ६०-६५
अमोसिसहितम्
१२५
।
प्राय इति किम् ? उष्ट्राचे मे
आयरिसंशिशी स्त्रीप्रायः ||२||१०|| प्राप्या ये द्विराः पशवस्तेषां संधैः शिशावसगणी स्वषां ने प्रायः स्त्रीवान्वेष एक अत् त्रिगाः स्त्रीत्यादयो भवति । गामश्चेवामाइमा गाय: । बजावले में जादमाः गा भजाः । नान्यत्रगुणं किमू में इसे एक पवार पर पृषताः । द्विशुरग्रहणं किम् अत्राने अश्वाः। गर्दभाव गर्दभ्यश्च गर्षभाः । मनुष्यदछ ः मनुष्याश्च मनुष्याः । पक्षिणच पक्षिण्यत्र पक्षिणः संघ इति किम् ? गोश्चार्य गोश्चेयम् दो गावो । अशिशाविति किम् ? बत्मादचेमे बत्ताश्चेमाः इमेलः रामे यर्कश्चेमाः इने बर्कराः उष्ट्र्घनाः उष्ट्रार गाते छाग्यश्देमा इमे छागाः । अनन्यार्थप्रकृताविति किम् ? गोवलीवर्दम् । नपुंसकमन्येनैकच वा ||२१|११|| नपुंसक भ्रूपमन्येनानपुंसकेन सहायतावेकं प्रयुज्यतेउनन्यार्थप्रकृतौ च न चेत्", अनपुंसकात् नपुंसकस्य नपुंसकत्वादन्यार्थोऽन्या च प्रकृतिर्भवति तच्चेकं प्रयुज्य - नानमेकमेकार्थ वा भवति । वस्त्रं शुक्ल कम्बलः ते इमें सुक्ले तदिदं शुवलं का। बच लाच वृतिका ते इसे शुक्ले जदिदं शुक्लं या शुक्लं च वस्त्रं शुनलदत्र फम्बल: गुवला पवृतिका तमादिलानि तदिदं घुगलं वा । नपुंसकमिति किम् ? स्त्रीपुंसयोरपि प्रयोगः स्यात् । अन्येनेति किम् ? शुक् च शुक्ल र शुत्र | शुक्ाति । एवं चेति भवति । कृष्णले हिमहिमा अपरम्यो । हिमार
प्रकृताविति किम् ? कृष्णस्त्र कम्बलः दुराविद
पुरुषार्थात् पुनर्वसुर्ज्योतिषि ||२| ११६२ ॥ पुष्यार्थात् ज्योतिषि वर्तमानात् परः पुरु शब्दवर्तमानः सह विषयं सत् नित्यमेकः एकार्थो भवति । उदितो पुण्यपुनर्वसू । "विष्यन्दिनगु । पुष्पार्थादिति किम् ? पुनरावः । अर्थग्रहणं पर्यार्थम् पुनर्वसुरिति किं 2 दुमाः । ज्योतिपीत किए ? पुर्वसव मात्रकाः । बहुतः पुनर्वको गताः । सहोमताविति किम् ?
पुनः उन्मुन्ध
छन्द्रो वा ||२||३|| 'इन्समा एकार्थी वा भवति । देवदत्त जिनदत्तम् । देवदत्त जिनदो | वधूवरम् । बधूवरौ । तिप्ाप्न तिष्यपुनर्र । ब्राह्मणक्षत्रियम्। ब्राह्मणक्षत्रियाः । वात्रशालङ्कायनम् । वालङ्कारानाः । स्थावर जंगमम् । स्थावर जंगमाः । ब्रह्मार्थका सत्समानाधिकरणस्याप्येकत्वम् । रविन्दति किम् ? वृक्षश्च वृक्ष
।
चिरोन्यद्रव्यमभेदे ॥१६४॥ विरोधि सदद्वयं गुणःद्याधारो न भवति एकार्थो वाति मिली। सुखदुःखम् । सुखदुःखे । शीतोष्ण पक्ष । जीवितमरणम् । काम्याशी संयोगविभांगम् । गोगविभागौ । विरोधोति किम् ? खगररागन्यपदा। टोपी नुवाणं खादितारी श्रम अद्रव्यमिति किम् ? सुखदुःखायिनी ग्रामी । शीतोष्ण में उसे । अनंद प्रति किम् ? बुद्धि-सुख-दुःखेच्छाद्वेष प्रयत्न-धर्माधर्मसंस्काराः बुद्धि-गुसिनाम् तत्र प्रत्युदाहरणं व्यवच्छेद्यम् ।
1
अश्त्रजचपूर्वापराधरोत्तराः ॥२१॥६५॥ अश्ववदत्र पूर्वागर अधरोत्तर इत्येते इन्ढा एका का नवरत्री अपरम् । पूर्वापरं । करोत्तरम् | अधरोत्तरं । श्वष्टयेत्यल एक निपातना आदि निति ।
$1
3. नपुंसकं शब्द- ०० २. समुदायवाची क० म० दि० । ३. एकामिश्रेयम् क० मं० टि० । ४. अनिष्पादन कर ग० दिन एक वेति-म० ६. तिष्यः एकः पुन होते ० ० ० ० पुष्यपुनर्वस मंत्र । इन्नुसमासः ६० म० । ९क० म० । १०६ वाचत्रशा ० म० । मंत्री
बहु
.
..
L