Disclaimer: This translation does not guarantee complete accuracy, please confirm with the original page text.
The five types of *āsrava* are:
1. **Ārtta** (distress): This arises from the desire for the cessation of pain, the desire for the attainment of pleasure, and the desire for the means to achieve these ends.
2. **Roudra** (cruelty): This arises from the *kaṣāya* (passions) of anger, hatred, and greed, and manifests as violence, lying, stealing, and the enjoyment of sensual pleasures.
3. **Duṣṭa-jñāna** (misguided knowledge): This is knowledge that is used for evil purposes, even though it may be derived from good sources.
4. **Moha** (delusion): This arises from the obscuration of the true nature of reality by the *kaṣāya* and manifests as ignorance, confusion, and attachment to the world.
These four types of *āsrava* are the causes of *dravya-pāpa-āsrava* (the *āsrava* that leads to the accumulation of karmic matter).
________________
पंचास्तिकाय प्राभृत
३३७
प्रियवियोगवेदनामोक्षणनिदानाकांक्षणरूपमार्तम्, कषायक्रूराशयत्वाद्धिंसाऽ सत्यस्तेयविषयसंरक्षणानंदरूपं रौद्रम्, नैष्कम्यं तु शुभकर्मणश्चान्यत्र दुष्टतया प्रयुक्तं ज्ञानम्, सामान्येन दर्शनचारित्रमोहनीयोदयोपजनिताविवेकरूपो मोहः, एषः भावपापास्त्रवप्रपञ्चो द्रव्यपापास्त्रवप्रपंचप्रदो भवतीति । । १४० ।।
इति आस्रवपदार्थव्याख्यानं समाप्तम् ।
अन्वयार्थ --- [ संज्ञा च ] ( चारों ) संज्ञाएँ, ( त्रिलेश्या ) तीन अशुभ लेश्याएँ, ( इन्द्रियवशता च ) इन्द्रियवशता, ( आर्तरौद्रे ) आर्त-रौद्रध्यान, ( दुःप्रयुक्तं ज्ञानं ) दुःप्रयुक्त ज्ञान ( दुष्टरूपसे अशुभ कार्यमें लगा हुआ ज्ञान) (च) और ( मोह: ) मोह - ( पापप्रदाः भवन्ति ) ( यह भाव ) पापप्रद हैं।
टीका – यह, पापात्रवभूत भावोंके विस्तारका कथन हैं ।
तीव्र मोहके विपाकसे उत्पन्न होनेवाली आहार-भय-मैथुन - परिग्रहसंज्ञाएँ, तीव्र कषायके उदयसे अनुरंजित योगप्रवृत्तिरूप कृष्ण-नील कापोत नामकी तीन लेश्याएँ, रागद्वेष के उदयके प्रकर्षके कारण वर्तता हुआ इन्द्रियाधीनपना, रागद्वेषके उद्रेकके कारण प्रियके संयोगकी, अप्रियके वियोगकी, वेदनासे छुटकारेकी तथा निदानको इच्छारूप आर्त्तध्यान, कषाय द्वारा क्रूर ऐसे परिणामके कारण होनेवाला हिंसानन्द, असत्यानन्द, स्तेयानन्द एवं विषयसंरक्षणानन्दरूप रौद्रध्यान, निष्प्रयोजन [ व्यर्थ] शुभ कर्मसे अन्यत्र ( अशुभ कार्यमें ) दुष्टरूपसे लगा हुआ ज्ञान, और सामान्यरूपसे दर्शनचारित्रमोहनीयके उदयसे उत्पन्न अविवेकरूप मोह - यह, भावपापास्स्रवका विस्तार द्रव्यपापात्र के विस्तारको प्रदान करनेवाला है ॥ १४० ॥
इस प्रकार आस्रवपदार्थ का व्याख्यान समाप्त हुआ ।
अथ भावपापास्त्रत्रस्य विस्तरं कथयति, सण्णाओ - आहारादिसंज्ञारहितशुद्धचैतन्यपरिणतेर्भिन्नादिश्चतस्त्र आहारभयमैथुनपरिग्रहसंज्ञा, तिलेस्सा-कषाययोगद्वयाभावरूपविशुद्धचैतन्यप्रकाशात्पृथग्भूताः कषायोदयरंजितयोगप्रवृत्तिलक्षणास्तिस्रः कृष्णनीलकापोतलेश्याः । इंदियवसदा यस्वाधीनातीन्द्रियसुखास्वादपरिणतेः प्रच्छादिका पंचेन्द्रियविषयाधीनता । अट्ठरुद्दाणि – समस्तविभावाकांक्षारहितशुद्धचैतन्यभावनाया: प्रतिबंधकं इष्टसंयोगानिष्टवियोगव्याधिविनाशभोगनिदानकांक्षारूपेणोद्रेकभावप्रचुरं चतुर्विधमार्तध्यानं क्रोधावेशरहितशुद्धात्मानुभूतिभावनायाः पृथग्भूतं क्रूरचित्तोत्पत्रं हिंसानृतस्तेयविषयसंरक्षणानंदरूपं चतुर्विधं रौद्रध्यानं च । णाणं च दुष्पउत्तं- शुभशुद्धोपयोद्वयं विहाय मिध्यात्वरागाद्यधीनत्वेनान्यत्र दुष्टभावे प्रवृत्तं दुः प्रयुक्तं ज्ञानं । मोहो— मोहोदयजनितममत्वादिविकल्पजालवर्जितस्वसंवित्तेर्विनाशको दर्शनचारित्रमोहश्च इति विभावपरिणामप्रपंच: । पावप्पदो होदि --- पापप्रदायको भवति । एवं द्रव्यपापास्त्रत्रकारणभूतः पूर्वसूत्रोदितभावपापास्त्रवस्य विस्त ज्ञातव्य इत्यभिप्राय: ॥ १४० ॥ किं च । पुण्यपापद्वयं पूर्वं व्याख्यातं तेनैव पूर्यते, पुण्यपापास्त्रव
