________________
३. परोक्ष प्रकाश:
| पसिर्वदा । साधनसाध्यद्वयमधिकृत्य श्लोकवात्तिक च2
'अन्यथानुपपत्त्येकलक्षणं तत्र साधनम् । साध्यं शक्यमभिप्रेतमप्रसिद्धमुदाहृतम् ।।
1१-१३-२२१] इति । ६ २२. तदेवमविनाभावनिश्चयकलक्षणात्साधनाच्छक्याभिताप्रसिद्धरूपस्य साध्यस्य ज्ञानमनुमानमिति सिद्धम् ।
[अनुमानं द्विधा विभज्य स्वार्थानुमानस्य निरूपणम् ]
२३. तदनुमानं द्विविधम्-स्वार्थ परार्थ च । तत्र स्वयमेव "निश्चितात्साधनात्साध्यज्ञानं स्वार्थानुमानम् । 'परोपदेशमनपेक्ष्य स्वयमेव निश्चितात्पादन निमार सानादे: साधनादुत्पन्नं पर्वतादी धर्मिण्यग्न्यादेः माध्यस्य ज्ञान स्वार्थानु
१ आश्रित्य । २ तस्यार्थरलोकवात्तिकम् । ३ अन्यथानुपपत्तिरविनाभाषः, सा एवैका लक्षणं स्वरूपं यस्य तसथा साधनम्, न पक्षधर्मत्यादित्रितयलक्षणं पञ्चलक्षणं वा बौद्ध-नवायिकाभिमतम् । ४ उक्तलक्षणलक्षिसम् । ५ प्रत्यक्षादिना ज्ञातात् । ६ प्रतिशादिवाक्यप्रयोगम् । ७ हेतुग्रहणसम्बन्धस्मरणपूर्वकं जायमानं साध्यज्ञानं स्थानुमानम्, यथा गृहीतधूमस्य स्मृतव्याप्तिकस्य 'पर्वतो वह्निमान्' इति ज्ञानम् । अत्र हेतुग्रहणसम्बन्धस्मरणयोः समुदितयोरेव कारणत्ववसेयम्'-जैनतकंभा० पृ० १२ ॥ अनुमाता हि पर्वतादो धूमं दृष्ट्वा महानसादी गृहीतन्याप्ति स्मृत्वा च 'पर्वतोऽयं वह्निमान्' इत्यनुमिनोति । ययमनुमिति: परोपदेशमनपेक्ष्य स्वयमेव निश्चितात्सायनाद्भवति तत्स्वार्थानुमानमिति भावः ।
--. 1 "विवेद' इति मु प्रतिपाठः । २ 'च' इति व प्रती नास्ति ।
.
-
