Page Text
________________
म्यायविनिश्श्यवियरले
[ १४५ प्रत्यक्षबानुपपत्तेः। व्यतिरेके १ सस्य तद् वेदने विभ्रमासम्भवास् । पिकल्पान्तयत् तरसम्भवे चानवस्थानस्य निवेदितवान् । अवेदने तु यथा न तस्य प्रत्यक्षत्वं बुद्धरतदाभवादेव मान्यतो विश्रमात् , तथा प्रविक्षयविशेषाणां सद्धर्मिषां परमाणूनामपि । एतदेवाह -
अर्धाकारविवेकवत् शति । अर्थी दर्शनविकल्पैकत्वरूपो विभ्रमाकारः तस्माद् विवेको ५ विकल्पस्वसंवेदनस्य स इव तत् प्रतिक्षणं विशेषान प्रत्यक्षाः परमाणश्यसि ।
एवञ्च यजासं परस्य सहर्शयन्नाह
अत्यन्ताभेदभेदी न तद्वतो न परस्परम् ।
दृश्याश्यात्मनोबुद्धिानभासमायोः ॥१४४॥ इति ।
बुद्धिनिर्भासश्च स्वसंवेदनामा क्षणभङ्गश्च तयोः उपसरणमिदम् । तेनं नीलादि. १. क्षणभङ्ग योरित्यपि द्रष्टव्यम् । तयोः तद्वतः सदधिकरणात झालादाच अत्यन्ती ऐकान्तिको
अभेदभेदी नादात्म्यव्यतिरेको न नापि परस्परम् । कीदृशयोः १ श्यामदयात्मनो: दृश्यात्मा नीलादिद्धिनिर्भासइय अदृश्यात्मा क्षणभस्वयोरिति ।।
कुत एतत् । इत्यवाह__सर्वधार्थक्रियायोगात् तथा सुप्तप्रबुद्धयोः । इति ।
तथा हि- यदि नीलाविक्षणभङ्गायोः बुद्धिनिभासक्षणभङ्गायोश्च तद्वत एकान्तात्यतिरेक: लेदा पिण्डस्योपसंहारात् परमाणुरेवावशिधयेत् तस्य पाप्रतिपरमावो महावदिति । तरः सर्वधा सर्वेण योमपद्येन क्रमेण वेति एकस्वभावेनानेकस्वभावेन वेति प्रकारेण अर्थस्य कार्यस्य क्रिया निष्पत्तिः तस्या अयोगात्, नीरूपातदनुस्पतः।।
एवं यदि नीदेः क्षणभङ्गोऽव्यतिरिक्त तद्वदेव दृश्यः स्याल, स्था प कि सदनुमानस्य २० फलम् ? निश्चय इति चेत् ; सिंदभावे न भवेत् ? व्यवहार इति चेन्; न; नीलादिदर्शना
देव तदुपपत्तेः। तत्रापि निश्वयादेव स इति चेत् । स एव सहि क्षणमास्यापि नियः स्याद. व्यतिरेकादिति न तत्फलं तदनुमानस्य । नापि समारोपव्यवच्छेदः; निश्यिते समारोपाभावात् । एतदेवाह - सर्वथा सर्वेण दर्शनहेतुस्वेन निश्चयानिमित्तत्वेन समारोपन्यवच्छेदकत्वेन च प्रकारेण अर्थक्रियायाः शमशानुमितेः अयोगादिति । नीलादेः क्षणभङ्गाव्यतिरेके शु भाध्यान्तःपातिस्पेन धर्मिहेनुट्रान्तानामसम्भादलुमानानुपपत्तेः सुव्यक्तमेतत् सर्वार्थक्रियायोगात्' इति । वन्नैकान्दन तयोः परस्पर साश्वामेदो सपि भेदस्तद्वतः, नीलाईबुद्धिानभासस्य 7 मित्वत्ताप, नित्याच, क्रमयोगपयादिना सर्वप्रकारेण सर्वधार्थक्रियायोगात् ।
भवतु कथञ्चिदेव तयोस्तद्वतः परस्परं चाभेदो भेदो वेति चेन् । अत्राह
- -- - --...
तेन क्षा-वा०, २०,५०१२इत्याह भा०, २०, ५०१३-हिनी-आ०,००४ तदापि पि-- आ० ब०, २०1 ५क्षणानुभानस्य । निश्चयाभावे।
| SR No. | 090296 |
| Book Title | Nyayavinishchay Vivaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | Vadirajsuri |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | |
| Total Pages | 609 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 19 MB |