Nyayavinishchay Vivaranam Part 1

SR No.: 090296
Original Sutra Author: Vadirajsuri
Author: Mahendramuni
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Total Pages: 609
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 19 MB

Page 403

...--
i :-ra.
t
३३६ म्यायविनिश्चयायवरणे
[ Ast स्वेन विशेषाभावारिति निरूपितवान् । विशेषे या तद्वत् वाहविकल्पस्यापि स्वप्नविकस्पाचदुपपत्ती नार्थक्रियाकारविषयत्वं तस्य में स्मात् 1 से विचार विकल्पैरप्य सादेब्रहणं येनार्य दोषः । न पैसावता वैफल्यमेव तैपाम् ; समारोपण्यवच्छेदेन फलेन फलबत्त्यान् । वदेवाह
समारोपव्यवच्छेदः साध्यश्चेत्सविकल्पकः ॥ ७० ॥ इति । ५ सुबोधमेतत् । अत्रोत्तरमाह
नैषापि कल्पना साम्याहोषाणामनिवृत्तितः । इति । एषापि अनन्तरापि कल्पना न । कुत एकत् ! साम्यात् पूर्वन्यायस्थात्रापि सहशत्वात्।। तथा हि-यथा है: स्त्रांशमात्राम्बाभन ताः पारदस्तथा तव्यवच्छेवोऽपि । न अपरि
झाते तस्मिन् सन्ददविपरीतारोपभिवर्तनम् । परिज्ञात पर मरीचिकादौ तद्गतजलाधारोपनिवर्तन १० स्योपलम्भात्। हेत्वन्तरमाह-पोषाणाम् अनुक्तानामपि सानो साम्यात् इसनेन गस्तत्वात अनिवृत्तितो निवर्तनाभावात् । तथा हि
कोऽयं समायेपस्य व्ययच्छेदो नाम ? "सत्वज्ञापनमिति चेत् ; कि "तस्य तस्वम् १. असस्मिम् “तहत्वमिति चेत् न ; तस्य तस्वसंधेदमादेव. परिज्ञानात् । सस्य निर्विक
स्पत्वासदपरिजातमेवेति चेत् ; ना अज्ञाताविषयतया . विकल्पानां प्रमाण्यप्रसङ्गात् ।। १५ सेऽपि तत्र समारोपमेव व्यवच्छिन्दन्ति न "तत्त्वं प्रतिपद्यन्त इति चेत् ;न; तत्रापि 'कोऽयम् । इत्यायनुबन्धादयवस्थापन । सन्म तत्त्वज्ञापनं तब्यवच्छेदः ।
चन्नान इति चेत् ; कस्तदनाशे दोषः ? तत्त्वज्ञान प्रतिबन्ध इति चेत् ; कुत "एतत्? तस्य विभ्रमत्यादिति चेन्न स्वतस्तस्परिज्ञाने तदनुपरत्त। न हि गुद्दे विषज्ञान। विभ्रमरूपतया प्रतिपन्नमेष गुडतत्त्वपरिणाम "प्रविधन्धुम (बद्ध) हैसि । स्वतस्तत्परिज्ञानम्परि२० शानमेव निर्विकल्पत्वादिति चेत् ; कथमिदानीं तस्य तत्वज्ञान प्रतिबन्धित्वम् अनुपदर्शित
"स्वरूपस्य तदसम्भवादतिप्रसनात् । कथं वा तनाशाय विकल्पान्वेषणम् ! अशाते वस्मिन तदनुपरचम च "विकरूपात्तन्नाशः तस्याऽहेतुकत्वेनाभ्युगमात् । तन्नाशोऽपि न तव्यवच्छेदः।
सयुत्पत्तिप्रतिबन्ध इति चेत ; करतदप्रतिबन्धे दोषः ? तत्त्वज्ञान्यतिबन्ध इसि येत् । १५२ । उक्तरेत्तरत्वात् । कथं वा सति समर्थकारणे "तत्प्रतिपन्धः कुतश्चिन् ? असगर्थे तुम
पनि
स
लदास्यविमा०,५०, १०, -लै सस्यान्यान्यथिया-भा, ३०,०। 'म इति निरर्थक भाति । ४ विकल्यामाम् । ५ नेवा विमा०,०,५०६-पिकल्प आर, ब... सिमानामा बिभिई-मा०, २०, प014-मात्रचिल-ar1-वादित्यनुति- २००11. "समारोप"---
मारोपस्य । १२ हणमि-6, 2०.५.१ १३ पैसस्य आर, ०, ५०० स्वेद. नस्य । १५ मा मनम्। १६ समारोफ्नाशः। 1. तत्सल्य मा-य०प०।१८ प्रतिबग्धमहा0,40, प. सभावस्य मा०, २०, २०२० समारोपे । २: विकल्पस्थास्तमा-मा.प.1 २२ नाशस्य । २३ तत् तस्मात् कारणात् माशोऽपि । २५-वि तथ-मा., २०५०।१५ तत्वज्ञान प्रतिबन्धः ।