Page Text
________________
१२४८ ]
प्रथमः प्रत्यक्ष प्रस्तावः
5
1
i
fe: ? विसयामासनिवृतिमात्रमिति चेत्; न; तस्य तुच्छंस्याप्रतिपत्तेः । अवितथावभासत्वमिति चेत् तदपि यदि वस्तुसदेव कथं तेने तस्य विरोधः १ न ज्ञानस्य सदयमा सिस्वमुपपन्नम् [ज्ञान] कल्पनावैफल्यापतेः । सदेव कल्पनारोपितत्वादिति वेद । तेनापि कस्तस्य विरोध: ? सहानवस्थानमिति चेत्; न; सधैव तवस्थानात् सत्येव ज्ञाने सत्करूपस्योपपसे, निरविष्ठानस्य तस्यायोगात् । परस्परपरिहार इति चेत ; न; ज्ञानत्वस्याज्ञानत्वेनैव तद्भावात् ५ न सम्यगवभासित्वेन । तद्विरुद्वन्यात्वात्तेनापि तस्य सद्भाव, सम्यगवभासित्वविरुद्धं दि मध्यावभासित्वं तस्य परिहारेणावस्थानाम् तेन च व्याप्तं ज्ञानत्वाम्, अतस्तस्थापि सद्भाव इति श्वेत् कुतस्य ? तद्विपर्ययविरोधादिति चेत्; न; परस्पराश्रयात् तद्विपर्ययविरो धात्तस्य सम्याप्तत्वम्, ततञ्च तद्विपर्ययविरोध इति । कामिन्यादिarag area तस्मिन् तस्यै दर्शनाचत्वनिश्चय इति वेम् नं थ्वापुरुषादौ सत्येव किञ्चित्वा कृत्यादेरपि १० दर्शना draft cयापस्वत्तिक्र्यापत्तेः । अवरतस्यापि विशेषत्रलादेव विपक्षव्यावृति
t
कथं सन्दिग्धविपक्षव्यावृत्तिकत्वं यत्र गमकत्ये भवेत् । तथा चासङ्गतमेतद्
טן
మెంత
“उक्त्यादेदोपसंक्षयः ।
नेत्युक्ते व्यतिरेकोऽस्य सन्दिग्धो व्यभिचार्यतः ॥ [श्र० वा १११४४ ] इति ।
Rs
विरोधादेव विपक्षव्यावृत्तिनिर्णये तत्र सन्देहानुपपत्तेरव्यभिचारित्वस्यैव सम्भवात् । १५ ज्ञानप्रकर्षसारतम्येऽपि वक्तृत्वादेरपक तारतम्यान बलोकनात् । अत्यन्तप्रकर्षप्रवेऽपि ज्ञाने तत्सम्भावनादविरोध एव ते वयें तदवमदोष इति चेत्; न वहिं सत्येव तस्मिम् तद्दर्शनाव्याप्रत्य. निर्णयः, सत्येष किविरवाद रहस्यापि वत्तृत्वादेस्तद्विपक्षेऽपि सम्भावनात् । तथा च क ज्ञानत्वस्यापि वितश्रावभासित्येन व्याप्तिर्यंत इलात्तद्विपर्ययेणे तस्यें विरोधः स्यादिति सदवस्थ तस्यापि सन्दिग्धविपक्षव्यावृत्तिकत्येन्नागमकस्वम् ।
२०
नन्वत्र सम्यगभासित्वमेव विपक्ष: च न ज्ञायते किमिदमवभासस्य सम्यक्तमिति १ वस्तुसद्विषयस्वमिति चेत्; विपयस्यापि कुतो वस्तुसत्त्वम् ? न प्रतिभासनात् तस्यावस्तुसत्यपि भावात् । धविरहविशिष्प्रादिति चेत्; सद्वैशिष्ट्यस्यैव कुतोऽवगमः ? बाधातुपअननादिति चेत्; न; तदनुपजननस्योत्पसिसमये कामिन्या विज्ञानेऽपि भाषाम् । पश्चादपि भाविनः Aarange वेत्; न; कामिन्यादिज्ञानेऽपि पश्चादपि तत्सम्भवात् । न सर्वेदापा- २५ चत्र 'सम्भष इति त् न नीलादिज्ञानेऽपि समानत्वात् । न हि तत्रापि सर्वथा पञ्चाचसम्भवः ; चिरकालानुपजातमावस्यापि पुनः कुतश्रिवोपदर्शनात् शाखार्थविपर्ययज्ञानवत् ।
१स्याप्रतिपतिती वि-आ०, ब०, प० १ व्यवितयामासत्वेन ३ ज्ञानत्वस्य ४ यदि भक्तियात्र मासिदैव । ५ न ज्ञाने आ०, ब०, प० । ६ नोपप-आ०, ब०, प० । ७ परस्परपरावाद ८ सम्यगवानपि १ ज्ञानत्वस्य १० परस्परपरारक्षण विशेषः २ ११ ज्ञानत्वस्य १२ मिथ्याभासच्या सरणम् १३ मा १४ शानस्य । १५ शव १६ वक्तृत्वादेवि १ वि० [० ए० १८ सर्वविपक्षेण १९ २० भवितावभासिने । २१ शानरवस्य 2 २२ धानात् ध्यावा । २१ व्याधानुपजननसम्भवः ।
| SR No. | 090296 |
| Book Title | Nyayavinishchay Vivaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | Vadirajsuri |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | |
| Total Pages | 609 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 19 MB |