Page Text
________________
२७२
न्यायविनिश्चयविवरणे प्रतिभासमानस्य कर्थ तस्य झानान्तर्गतत्वम् ? तद्भावस्य मिथ्यात्वादिति चेत्, न; वर्तमानत्वस्यापि तत्वाविशेषात् । मिथ्याकारस्य कथमर्थत्वमिति चेत् ? ज्ञानत्वमपि कथम् ? म पहिर्भाधेन ज्ञानर केशादितयैव तस्यादिति चेत् ; अर्थस्वमपि त्यैव किन्न स्यादविशेषात् । ततो न पूर्वज्ञानेनापि तदाकारेण तदर्पणम् । अतदाकारेण तु तद्हणवन्न तदर्पणमप्युपिन्नम् ५ अतिप्रसङ्गाद् दोषादिसि सूक्तम्-सर्व समानम् इति ।
शक्तिनियमानियतस्यैव तदाकारस्यार्पणे तत एव ग्रहणमपि नियतस्यैव भवेस् । तन्नियमत्र यस्तुसरकेशादिविषदर्शनाहिततद्वासनापरिपाकवशात् , भवन्मतेन वस्तुसस्तदाकारदर्शशि शासनागरिमायादायित् । टेनाद
मान्तराधिपत्येन [ सान्तरप्रतिभालवत् ॥३६॥ ]
तत् अनन्तरोक्तम् अर्थात्मासम्भाध्याकारडम्पर भ्रान्त मिथ्याहानस्य आधिपत्येन सामर्थेन । प्रान्तमाह-सान्तरप्रतिभासवत् इति । अन्तरं व्यवधान सेन सह यर्सम्बन सान्तरं केशादि तस्य ज्ञानात् बहिर्यवधानवत्त्वेनैव प्रतिभासनात् तत्पतिमास: सर तद्वदिसि । तात्पर्यभत्र -केशाविप्रतिभासोऽयम् अवस्तुविषयः अभ्यमानत्वात् सान्तरप्रतिभास
वदिति । साध्यरिकलं निदर्शनम्, तत्प्रति भासस्थापि वस्तुविषयत्वान् । अन्तरस्यापि झाना१५ भारत्वेन वस्तुस्वादिति चेत् ; न तहि केशरदेस्सदाकारस्वम् अन्तरितस्य तदवोगास , सर्वस्यापि
पदाकारत्वापसे । असोऽवस्त्वेव केशादिकम् अज्ञानत्वं गत्यन्तराभावात् , अर्थत्यस्य स्वयमनभ्युपगमात् । सइयं शमनप्रयोगादेव प्रकोपो दोपस्य केशादिप्रतिभासस्थावस्तुविश्यवंमुपशमयितुमुभावितादेव निदर्शनेस्य साध्यवैकल्यात् "तत्प्रतिभासस्य तद्विपयत्वोपनिपातात् । शहि
है दोपमपसिसारविषता नान्तरस्य शानाकारत्वाररीकर्तव्यमिति "सिद्धं तस्यावस्तुस्वेन तस्पतिमा. २० सस्यावस्तुप्रतिभासित्वमिति न साध्यवैकल्यं निदर्शनस्य ।
संवृत्तिरवायमन्तप्रतिभासो नाम । दर्शन हि केशादेस्तपमेव नापरमसम्प्रतिपसः । न च तदेव स्वतः स्वस्य व्यवधानमुपदर्शयति विरोधात् । संवृतिस्तु व्यवधानवासनापरिपाकानुत्पधमाना व्यवधानस्य ततस्येनोपदर्शनात् अन्तरप्रतिमास इत्युच्यते । न च सस्थावस्तुविषयत्वेनान्यथा या विचारसहत्वम्, "तदसहरवस्यैव तद्रूपत्वात् , ततः सन्दिावसाध्यमेव २५ निदर्शनम् ; अवस्तुविषयत्वस्य साथ्यस्य तत्रानिश्चयनादिति चेत् ; न, केशादिप्रसिभासस्यापि
संवृतित्वप्रसङ्गात् तस्यापि वासनापरिपाकाभावेऽनुत्पत्तेः । अतस्तस्यापि तद्विषयादन्यत्वानन्यः स्वाभ्यां विचार(स)क्षमत्वात् कथं निश्चित सत्य सदाकारत्वं यतस्तदवष्टम्भेनान्यस्यापि वेदन
सदभावल मि- 4, ५० 1 दिर्भावस्य । -ममतिप्रमादिदोश इति श्री०,०,.. ज्यमनिश्चय-मा... . । -यहेतुत्वाद्वास-आ.,.,.! ५-वानरयनन भास,.,. केशादिप्रतिभासस्वापि शनाकाराभाई। -तमुपदर्शयितु-पा०, २०, ५०९ सान्तरप्रतिमासस्य । "शादिप्रतिभासस्म । सिद्वान्तस्य प्रा०, ०.१२ विकरासहस्तस्यैव । । संपतिस्वरूपत्वात् ।'
| SR No. | 090296 |
| Book Title | Nyayavinishchay Vivaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | Vadirajsuri |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | |
| Total Pages | 609 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 19 MB |