Page Text
________________
२०३
न्यायविनिश्चयविवरणे तदयमत्र प्रयोगा-स्वारमनि सुखादिसंवेदनं प्रत्यक्षम, अन्यथा सुखादीनामपि प्रत्यक्ष. त्वानुपपसे । तथा हि-सुखादयः प्रत्यक्षविषयतामनुभवन्तः स्वतः, अन्यतो शाऽनुभवेयुः । अन्थत एवेति चेत् । तदपि तद्वदनं नियतम् , अनियतं वा भवेत् ? नियतमेवेति चेत् ; कुत एतत् ? सुखादीनामवश्यसंवेद्यत्वात् , तदपि सत्त्वादिति चेत् ; म ; सर्यस्य सर्वदित्वापा, विषयान्वरसमायभावप्रसङ्गाच-सुखादिवसद्रिययस्य संवेदनस्यापि सस्वेग अवश्यसंवेशत्यात् , तथा तत्स्येदनस्यापील्यास सारं सत्संवेदनप्रबन्धस्यैव प्रादुर्भावान पियान्तरसञ्चारः संवेदनस्य स्यात् । सति विषयान्तरसन्निभाने भवत्येव तत्र लस्य सञ्चार इति चेत्, म तर्हि सलोऽवश्य: संघेदात्वम , सच्चरमसंवेदनस्य सक्वेऽपि संदभावात् ।
अपि च, तत्संधेदनं यदि सुस्यादिमात्रात् ;ने प्रत्यक्ष स्थान् इन्द्रियसम्प्रयोगजस्य तस्यात् । १० माप्यनुमानादि ; लिङ्गादिनिरपेक्षत्वात् । अपि तु प्रमाणान्तरमेव सक्षम भवेत् । भवविति चेत् ;
ननु तेनापि पश्चाद्वाविना तात्कालिकस्यैव सुखाइवेदन नपौर्घकालिकस्य । तत्र च दो वक्ष्यामः । तात्कालिक एवं सुखादिर्न पौर्वकालिक इति चेत् ; न; सर्वधा समानकालल्ये सुखादितत्संघेदनयोर्युयतिनयनयोरिच हेतुफलभाषाभावापत्तेः । सन्न सुखादिमात्रात्तत्प्रत्यक्षम् । यदि पुनस्त- .
मनःसम्प्रयोगजमेव सैदिति मतम् । तदपि न समीचीनम् ; तत्सन्प्रयोगस्यानियमेन तत्संवेदन१५ स्याप्यनियमापतेः । नियस एथ तत्सम्पयोर्भ इति चेत् ; न; बहिर्विषयेष्वमदर्शनान् ! अन्त.
विषयेष्वेवमेयति चेतः सुखादिवंत वसंगसिंचनसमाविरपिजियमेन तद्वदनस्थापि नियमप्रसमान विषशन्तरसाराभावस्य तदयस्थत्वात् । तन्न तत्र नियतं किश्चित् वेदनम् ।
अनियतमेव भवत्यिति चेन् ; किं पुनरेवं काचित्सुखावरसंवेदनमध्यस्ति ? तथा चेत् ; म; सस्य भोगरूपत्वाभावापो, असंवेदने तदद्योगात, भोगरूपश्च सुलादिः । अत एवाह२० 'भोगजन्माना' इति । भोगो भुक्तिवेदनारूपः स एव जन्म प्रादुर्भावो येषां ते तथोक्ता इति । न च स्वतोऽन्यतयाऽदने नस्य भोगरूरलमुश्पन्नमतिप्रलक्षात् । तथा हि
अविज्ञातोऽपि भोगश्चत्सुखादिः परिफलप्यते । सर्पदा सुखदुःखादिमोगाकान्त जगइवेन ॥५७७॥ संषित्तिसमये भोगसत्यस्य नियमो यदि । स्तम्भावः संधिदः पूर्वमपि सस्वं कथं भवेत् ? ॥५७८|| इत्ययोचं पुगभावः न पच्छयानः | आकारभेदनिहितमतानपि तद्विताप. १९७९ ॥ प्रथमोऽयं पुराणो या गृहस्तम्भादिरियलम् । जानस्येव तदाकारदर्शगादेव बेहिनः ।।५८०५
-
-.
--.nn
.-.-.-.
-
-..-...........
....-
--..
-
-
-
-
-
-
सवश्पसंदेशवाभावात् । २ प्रत्यक्षवाए। सुरशादसंवेदनम् । * मनःप्रयोगः । ५-तेः संदभाग,०, २०,801 स्वभादौ । - भाक०, २०, 2016रादिधाम् आ०, २०, प०, स..
| SR No. | 090296 |
| Book Title | Nyayavinishchay Vivaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | Vadirajsuri |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | |
| Total Pages | 609 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 19 MB |