Page Text
________________
व्यञ्जनान्ता: पुल्लिङ्गाः
नोतो वः॥२६८॥ अदयश्च इत्येतस्य उतो वत्वं च भवति । अनुषङ्गश्चाक्रुश्चेत् इति नलोप: । अझेरलोप: पूर्वस्य च दीर्घ इति अकारलोप: पूर्वस्य च दीघों भवति । अदमुईच: । अदमुईचा। अनुषगचाक्रुञ्चेत् नलोपः । चवर्गदृगादीनां च गत्वं । अदमुयग्भ्यां । अदमुग्धिः । पूर्ववत् अनुषगलोपो गत्वं च । अघोषे प्रथम: । क् । नामिकरेत्यादिना पन्नं ! अदमुयक्ष । मुह । माताओं अमुद्दाश: । अमुचं । अमुयश्चौ । अमुद्रीचः । अमुद्रीचा। अमुः भ्यां । अमुग्भिः । अमुक्षु । अमुमुयङ्। अमुमुयश्चौ । अमुमुयञ्चः । अमुमुयशं । अममयचौं। अममईच: । अममईचा। अममयग्भ्यां । अमंमयग्भिः । अममयक्ष । अदाङ । अदद्यचौ। अदयशः । अदयाझं । अदबूञ्चौं । अदद्रीच: । अदद्रीचा । अदाभ्यां । अदयग्भिः । अदक्षु ।
पहले 'अदम्यञ्च' शब्द चलाया है। जो कि प्रत्यञ्च के समान है। अदमुयन् + शस् 'अनुषंगश्चाक्रुश्चेत् से - का लोप हो गया। 'अञ्चेरलोप: पूर्वस्य च दीर्घः' इस २६३३ सूत्र से अदमुइ+ अञ्च के 'अ' का लोप होकर पूर्व के स्वर 'इ' को दीर्घ हुआ एवं अदमुईच: बना।
अदम्यञ्च के उकार को 'व' नहीं होता है ॥२६८ ॥ अदमुयञ्च् + भ्याम् 'अनुषंगश्चानुशेत्' से अनुषंग का लोप होकर 'चवर्गद्गादीनां च सूत्र से च् को ग होकर 'अदमुयग्भ्याम्' बना।
सुप् में अदमुयग् + सु 'अघोघे प्रथम:' से ग को क् एवं 'नामिकरपरः' इत्यादि सूत्र से स् को रु होकर 'कषयोगे क्ष:' से क्ष् होकर अदमुयक्षु बना।
दूसरा शब्द अमुञ्च् है । पाँच रूप बनने के बाद अमुञ्च् + शस् अनुषंग का लोप। अञ्च के अ का लोप होकर पूर्व को दीर्घ-अमुद्रि अ + शस् = अमुद्रीच: बना ।
अमुञ्च् + भ्याम् अनुषंग का लोप एवं च को ग् होकर 'अमुभ्याम्' बना । अमुञ्च् + सुप्- अमुयक्षु बना
तीसरा-अमुमुयन् । पाँच रूप बनने के बाद अमुमुयञ्च् + शस् अमुमुइ अञ्च् + शस् अनुषंग का लोप, अ का लोप पूर्व की इ को दीर्घ होकर अमुमुईच: बना। अमुमुयच् + भ्याम् अनुषंग का लोप च् को ग् होकर अमुमुयग्भ्याम् बना। अमुमुयश्च+सु । अनुषंग का लोप होकर च को ग् एवं क् तथा सु को षु होकर 'कषयोगे क्ष: से क्षु होकर अमुमुयक्षु बना।
चौथा अदच् है । पाँच रूप बनने के पश्चात् अदाच् + शस् अदद्रि अञ्च् + शस् अनुषंग का लोप 'अ' का लोप होकर पर्व स्वर को दीर्घ हआ तो अदद्रीच: बना।।
अदयञ्च् + भ्याम् अनुषंग का लोप एवं च को ग् होकर अदग्भ्याम् । अदञ्च् + सु अनुषंग का लोप च को ग् एवं क् तथा सु को यु होकर अदक्षु बना। क्रमश:
अदमुयङ् अदमुयश्चौं अदमुयश्चः अदमुईचे अदमुयग्भ्याम् अदमुयाभ्यः हे अदमुयङ् ! हे अदमुयश्चौ ! हे अदमुयञ्चः ।। अदमुईचः अदमुयग्भ्याम् अदमुयग्भ्यः अदमुयञ्चम् अदमुयौ अदमुईचः अदमुईचः अदमुईच अदमुईचाम् अदमुईचा अदमुयग्भ्याम् अदमुग्भिः | अदमुईचि अदमुईचोः
अदमुयक्षु अमुङ् अमुची अमुब्वः
अमुग्भ्याम् अमुधुग्भ्यः , हे अमुधुक ! हे अमुघचौ ! हे अमुश्चः । | अमुद्रीयः अमुद्याभ्याम् अमुघुग्भ्यः अमुघुश्चम् अमुधुश्चौ अमुद्रीन: अमुद्रीचः अमुद्रीचोः अमुद्रीचाम् अमुद्रीचा अमुग्भ्याम् अमुधुग्भिः | अमुद्रीचि अमुद्रीचोः अमुक्षु
अमुद्रीचे
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |