Page Text
________________
स्वरान्ता: पुल्लिङ्गाः ।
स्मै सर्वनाम्नः ॥१५३ ॥ अकारान्तात्सर्वनाम्नः परो डे स्मै भवति । सर्वस्मै । सर्वाभ्यां । सर्वेभ्यः ॥ सौ ।
असिः स्मात् ।।१५४॥ अकारान्तात्सर्वनाम: परोडसि स्माद् भवति । सर्वस्मात् । सर्वाभ्याम् ।सर्वेभ्यः । सर्वस्य । सर्वयोः ।
सुरामि सर्वतः ।।१५५॥ सर्वनाम्नः परः सुरागमो भवत्यामि परे । धुटि एत्वम् । नामिकरपरेत्यादिना षत्वम् । सर्वेषाम् । ॐ।
कि: स्मिन् ॥१५६॥ अकारान्तात्सर्वनाम्न: परो डिस्मिन् भवति । सर्वस्मिन् । सर्वयोः । सर्वेषु । । नीतकः-सर्व; सी, सर्वे। हे सर्व, हे सवौं, हे सर्वे । सर्वम्, सौं, सर्वान् । सर्वेण सर्वाभ्याम्, सर्वैः । सर्वस्मै, सर्वाभ्याम् सर्वेयः । सर्वस्मात्, सर्वाच्या सत्राः । सर्वस्य, सक्योः, सर्वेषाम् । सर्वस्मिन्, सर्वयोः, सर्वेषु । किं तत्सर्वनाम् । सर्व विश्व उभ उभय अन्य अन्यतर इतर इतम कतर कतम यतर यतम ततर ततम एकतर एकतम (एते डतरडतमप्रत्ययान्ताः । वृत्' ।) त्व नेम सम सिम पूर्व पर अवर दक्षिण उत्तर अपर अधर स्व अन्तर (वृत् ।) त्यद् तद् यद् अदस् इदम् एतद् किम् एक द्वि (वृत्) युष्मद् अस्मद् भवत् इति सर्वादि
भदः । अल्पः । अल्पौ। जसि।
अकारांत सर्वनाम से परे डे को 'स्मै' हो जाता है ॥१५३ ।। सब सर्वस्मै बना। सर्वाभ्याम्, सर्वेभ्यः । सर्व+इसि
डसि को स्मात् होता है ॥१५४॥ अकारांत सर्वनाम से परे डसि को स्मात् हो जाता है। तो सर्वस्मात् ... सर्वयोः । सर्व+ आम् सर्वनाम से परे आम् विभक्ति के आने पर 'सु' का आगम होता है ॥१५५ ॥
'धुटि बहुत्वे त्वे' से ए होकर सर्वे + साम् बना “नामिकरपरः” इत्यादि से स् को ष् होकर सर्वेषाम् बन गया। सर्व+डि
डिको स्मिन् होता है ॥१५६ ॥ अकारांत सर्वनाम से परे डि को स्मिन् आदेश हो जाता है। तो सर्वस्मिन् बना। अब इसका पूरा रूप देखियेसर्वः सर्वी सवें ।
सर्वाच्याम् सर्वेभ्यः हे सर्व । हे सर्वी ! हे सर्वे ।। . सर्वस्मात् सर्वाभ्याम् सर्वेभ्यः सर्वम् सयौं
सर्वान सर्वस्य
सर्वयोः सर्वेषाम् सर्वेण सर्वाभ्याम सर्वैः । सर्वस्मिन् सर्वयोः सर्वेषु ये सर्वनाम कौन-कौन हैं ?
सर्व, विश्व, उभ, उभय, अन्य, अन्यतर, इतर, इतम्, कतर, कतम, यतर, यतम, ततर, ततम एकतर, एकतम । इनमें अन्यतर से लेकर एकतम तक शब्द उतर, उतम प्रत्यय से बने हैं। त्व, नेम, अम, सिम,
सर्वस्मै
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |