SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 229
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तिङन्तः अब्रवीत् अबूतां अब्रुवन् । अबवी: अब्रूतं अबूत । अब्रुवं अब्रूव अबूम । अब्रूत अबुवाता अब्रुवत । अबूथा. अब्रुवाथां अबूध्वं । अब्रुव अब्रूवहि अगाह शावकर्मणो ! अाले अतोते अहान्ते । अयीयें ॥१३॥ शेते: ईकारोऽय् भवति ये परे । शय्यते शय्यते । विष्वप् शये । धात्वादेः घः सः । वो वचिः ॥१४॥ बुवो वचिर्भवति अगुणे सार्वधातुके परे। स्वपिवचियजादीनां यण्परोक्षाशीःषु ।।९५ ॥ स्वपिवचियजादीनामन्तस्थायाः सम्प्रसारणं भवति यणूपरोक्षाशी:षु परतः । किं सम्प्रसारणं ? सम्प्रसारणं वृतोन्तस्थानिमित्ताः॥९६ ।। अन्तस्थानिमित्ता इउक्तः सम्प्रसारणसंज्ञा भवन्ति। सुप्यते सुप्येते सुष्यन्ते। यज देवपूजा-संगतिकरणदानेषु । इज्यते इज्यते इज्यन्ते। असु भुवि । अस्ति । उच्यते उच्यते उच्यन्ते । आत्त । आदं आव आध। अशेत अशयातां अशेरत । अशेथाः अशयाथां, अशेध्वं । अशयि अशेवहि अशेमहि। बू धातु से दि और सि में सूत्र ८१ से ईट् का आगम और गुण होकर अब्रवीत्, अबवी: बना। स्वर वाली विभक्ति में ऊ को उन्हुआ है। अब्रवीत् अबूतां अब्रुवन् । अबवी: अबूतं अबूत । अब्रूवम् अब्रूव अबूम । अब्रूत अबुवातां अब्रुवत । अबुथा: अब्रुवाथां अबूध्वं । अबुवे अबूवहि अब्रूमहि । भाव कर्म में-अद्यते अोते अद्यन्ते । 'शीयते' है___'य' प्रत्यय के आने पर शीड् के ईकार को 'अय्' होता है ॥९३ ॥ शय्यते । शय्येत। शय्यतां । अशय्यत । बन गये। जिष्वप् धातु सोने अर्थ में है। “धात्वादेः ष: स:" सूत्र ५४ से सकार होकर ‘स्वप्' धातु है। 'ब्रू धातु से कर्म में बू य ते। अगुण सार्वधातुक के आने पर ब्रू को वच् आदेश होता है ॥९४ ।। यण परीक्षा और आशी के आने पर स्वपि, वचि और यजादि के अंतस्थ को संप्रसारण हो जाता है ॥१५॥ संप्रसारण किसे कहते है ? अंतस्थ निमित्त, इ, उ, ऋ को संप्रसारण संज्ञा है ॥१६॥ अर्थात् य् को इ व् को उ और र् को क्र होना इसे संप्रसारण कहते हैं। संधि में इ को य उ को व् क को होता है, किंतु यहाँ व्यञ्जन को स्वर आदेश होता है। अत: भाव में-स्वप् य ते है = सुप्यते बन गया। यज् धातु देव पूजा, संगति करने, दान देने अर्थ में है। भावकर्म में यज् य ते = इज्यते बना । बू य ते को उच्यते बना । असु धातु होने अर्थ में है। अस् अति विकरण का लोप होकर अस्ति बना। अस् वस् है।
SR No.090251
Book TitleKatantra Roopmala
Original Sutra AuthorSharvavarma Acharya
AuthorGyanmati Mataji
PublisherDigambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Publication Year1992
Total Pages420
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy