Page Text
________________
उनतीसवां अध्ययन
रसं जिन्भमुपादाय मण्णुणं वा वि पावगं । मणुष्णंमिण रज्जेज्जा पण पदुज्जास्से हि पावर ॥ ९ ॥ मिरज अड्डे इयरम्मिय ।
असुत्ते अविरोधीणं एवं खोप पिहिजति ॥ १० ॥
अर्थ :- जीभ मधुर या कटु रस को ग्रहण करती है । किन्तु साधक मधुर रस में आसक्त न हो और कटु रस पर द्वेष न करे । मनोज्ञ रस में आसक्त न हो और थमनोज्ञ रम पर द्वेष न रखे तथा अविरोधी रस पर सजग रहे। इस प्रकार वह स्रोत को रोकता है।
गुजराती भाषान्तर:
જીભ મીઠો કે કડવો સ્વાદ લે છે. પણ સાધક મનુષ્ય મીઠા રસમાં લોલુપ ( આતુર ) કે કડવા રસમાં તિસ્કાર ( અણુગમો ) કરવો નહીં, મનગમતા મીઠા સ્વાદમાં અભિરુચિ અને બદબૂ (ખરાબ વાસ) પર તિરસ્કાર કરવો નહીં. અને એવી અવિરોધી વૃત્તિપર ગૃત રહે, એવી રીતે સાધક ઓતનો અઢકાવ કરે છે.
फासं तयमुचादाय मणुष्णं वा वि पावगं ।
मशुण्णसि ण रज्जेजा ण पदुलेजा हि पाश्र्व ॥ ११ ॥
म अरजंते अकुडे इथरम्मिय ।
असुत्ते अविरोधीणं एवं सोए पिजिति ॥ १२ ॥
अर्थ: खचा के द्वारा कोमल या कठोर स्पर्श का ज्ञान होता है । साधक कोमल स्पर्श पर अनुरक्त न हो और कठोर स्पर्श पर प्रद्वेष न करे । मनोज्ञ स्पर्श पर राग न करे और अमनोज्ञ स्पर्श पर द्वेष न करे और अविरोधी स्पर्श में सदैव सजग रहे । इस प्रकार वह स्रोत को रोक सकता है।
१७७
गुजराती भाषान्तर :
ચામડીથી ( પદાર્થને અડકવાથી), વસ્તુ કોમલ છે કે કઠણ છે તેનું જ્ઞાન થાય છે. સાધકે કોમલ સ્પર્શ માટે લોલુપતા કે કઠણુ સ્પર્શ માટે નાપસંદગી દેખાડવી એ તેને માટે અયોગ્ય છે. સાધકને કોમલ સ્પર્શમાં આસક્તિ અને કાણુ સ્પર્શમાં તિરસ્કાર ન હોવો જોઈ એ તેમજ અવિરોધી સ્પર્શમાં સાધકે હંમેશા સાવધાન રહેવું જોઇએ; જેથી તે ઓતોને અટકાવ કરી શકે.
1
टीका :- स्रोतं रूपं चक्षुगंध घ्राणं, रसं जिन्दा स्पर्श त्वगुपादाय मनोज्ञं वा पापकं वा । मनोशे न रज्येद पापके न प्रदुष्येत् । मनोज्ञ अरज्यति मुनौ इतरस्मिन् अमनोज्ञे न दुष्टे अविरोधिषूदासीनेषु वस्तुष्पसुसो भवेनानुयात् एवं स्त्रोतः पित्रीयते । गतार्थः ।
२३
दुदंता इंदिया पंच संसाराय सरीरिणं ।
ते चैव नियमिया सम्मं व्वाणाय भवति हि ॥ १३ ॥
अर्थ :- दुर्दान्त बनी हुई पांचों इन्द्रियां आत्मा के लिये संसार की हेतु होती हैं। जब वे ही इन्द्रियां सम्यक् प्रकार से संयमित होती हैं तो निर्वाण का कारण बनती है ।
गुजराती भाषान्तरः
પાંચે દ્રિયો સંયમનગરના જ્યારે થાય છે ત્યારે તે ઇંદ્રિયોજ સંસારના કારણુ અને છે, અને જ્યારે તે ઇંદ્રિયો ઉપર સારી રીતે કાબુ મેળવશો ત્યારે તે જ નિર્વાણુ-પ્રાપ્તિના કારણુ બની જાય છે.
विषय पथ की ओर दौड़नेवाली इन्द्रियाँ आत्मा के लिये भव वृद्धि का कारण बनती हैं। किन्तु जब उन पर ज्ञान का अंकुश रहे और ने सुपथ-गामिनी होती हैं तो वे ही इन्द्रियां आत्मा को निर्वाण की दिशा में भी ले जा सती हैं ।
दुहिंदिपहा दुप्पहं हीरण बला । दुर्दतेहिं तुरंगे हिं सारही वा महापहे ॥ १४ ॥ इंदिप हि सुतेहिं ण संचरति गोयरं । विधेयेहिं तुरंगे हिंसारहि व्वा व संजय ॥ १५ ॥
| SR No. | 090170 |
| Book Title | Isibhasiyam Suttaim |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manoharmuni |
| Publisher | SuDharm Gyanmandir Mumbai |
| Publication Year | |
| Total Pages | 334 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Philosophy, Religion, & Principle |
| File Size | 10 MB |