Adi Puran Part 1

SR No.: 090010
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2004
Total Pages: 782
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Mythology, & Story
File Size: 27 MB

Page 460

आदिपुराणम्
काश्यपोऽपि गुरोः प्राप्तमाधवाख्यः पतिर्विशाम्' । उग्रवंशस्य वंश्योऽभूत् किन्नाप्यं स्वामिसंपदा ॥२६१॥ तदा" कच्छ महाकच्छप्रमुखानपि भूभुजः । सोऽधिराजपदे देवः स्थापयामास सत्कृतान् ॥ २६२॥ पुत्रानपि तथा योग्यं वस्तुवाहनसंपदा । भगवान् संविधन्ते स्म तद्धि राज्योब्जने' फलम् ॥२६३॥
कानाच्च तदेक्षूणां रससंग्रहणे नृणाम् । इक्ष्वाकुरिस्यभूद् देवो जगतामभिसंमतः ॥ २६४॥ गौः स्वर्गः स प्रकृष्टास्मा गौतमोऽभिमतः सताम् । स तस्मादागतो देवो गौतमश्रुतिमन्वभूत् ॥२६५॥ काश्यमित्युच्यते तेजः काश्यपस्तस्य पालनात् । जीवनोपायमननान् मनुः कुलधरोऽप्यसौ ॥ २६६॥ विधाता विश्वकर्मा च स्रष्टा चेत्यादिनामभि: । प्रजास्तं व्याहरन्ति स्म जगतां पतिमच्युतम् ॥ २६७॥ त्रिषष्टिलक्षाः पूर्वाण राज्यकालोऽस्य संमितः स तस्य पुत्रपौत्रादिवृतस्याविदितोऽगमत् ॥ २६८ ॥ स सिंहासनमायोध्यमध्यासीनो महाद्युतिः । सुखादुपनतां" पुण्यैः साम्राज्यश्रियमन्वभूत् ॥२६९॥ वसन्ततिलका
३७०
इथं सुरासुरगुरुर्गुरु पुण्ययोगाद्
भोगान् वितन्वति तदा सुरलोकनाथे ।
भगवान्से श्रीधर नाम पाकर उनकी प्रसन्नतासे नाथवंशका नायक हुआ ।। २६० || और काश्यप भी जगद्गुरु भगवान् से मघवा नाम प्राप्तकर उग्रवंशका मुख्य राजा हुआ सो ठीक ही है । स्वामीकी सम्पदासे क्या नहीं मिलता है ? अर्थात् सब कुछ मिलता है || २६१।। तदनन्तर भगवान् आदिनाथने कच्छ महाकच्छ आदि प्रमुख प्रमुख राजाओंका सत्कार कर उन्हें अधिराजके पदपर स्थापित किया || २६२।। इसी प्रकार भगवान्ने अपने पुत्रोंके लिए भी यथायोग्य रूपसे महल, सवारी तथा अन्य अनेक प्रकारकी सम्पत्तिका विभाग कर दिया था सो ठीक ही है क्योंकि राज्यप्राप्तिका यही तो फल है | २६३ || उस समय भगवान्ने मनुष्योंको इक्षुका रस संग्रह करनेका उपदेश दिया था इसलिए जगत् के लोग उन्हें इक्ष्वाकु कहने लगे || २६४ || 'गो' शब्दका अर्थ स्वर्ग है जो उत्तम स्वर्ग हो उसे सज्जन पुरुष 'गोतम' कहते हैं । भगवान् वृषभदेव स्वर्ग में सबसे उत्तम सर्वार्थसिद्धिसे आये थे इसलिए वे 'गौतम' इस नामको भी प्राप्त हुए थे ।। २६५ ॥ 'काश्य' तेजको कहते हैं भगवान् वृषभदेव उस तेजके रक्षक थे इसलिए 'काश्यप' कहलाते थे उन्होंने प्रजाकी आजीविकाके उपायोंका भी मनन किया था इसलिए वे मनु और कुलधर भी कहलाते थे || २६६ || इनके सिवाय तीनों जगत्के स्वामी और विनाशरहित भगवान्‌को "प्रजा 'विधाता' 'विश्वकर्मा' और 'स्रष्टा' आदि अनेक नामोंसे पुकारती थी ॥ २६७ ॥ भगवान्का राज्यकाल तिरसठ लाख पूर्व नियमित था सो उनका वह भारी काल, पुत्र-पौत्र आदिसे घिरे रहने के कारण बिना जाने ही व्यतीत हो गया अर्थात् पुत्र-पौत्र आदिके सुखका अनुभव करते हुए उन्हें इस बातका पता भी नहीं चला कि मुझे राज्य करते समय कितना समय हो गया है ||२६|| महादेदीप्यमान भगवान् वृषभदेवने अयोध्या के राज्यसिंहासनपर आसीन होकर पुण्योदयसे प्राप्त हुई साम्राज्यलक्ष्मीका सुखसे अनुभव किया था || २६९ || इस प्रकार सुर और
१. नृणाम् । २. वंशश्रेष्ठ: । ३. प्राप्यम् । ४ तथा अ०, प०, स०, म०, ६०, ल० । ५. संविभागं करोति स्म । समृद्धानकरोदित्यर्थः । ६. राज्यार्जने ब०, ६०, स० म० अ०, प०, ल० । ७. 'कै, गै, ₹ शब्दे' इति धातोनिष्पन्नोयं शब्दः । वचनादित्यर्थः चीत्काररवात् । आकनात् द० म०, ल० । ८. इथूनाकाययतीति इक्ष्वाकुः । ९. ब्रुवन्ति स्म । १०. सः कालः । ११. सम्प्राप्ताम् । १२. भूरिपुण्य ।

Translation AI Generated

The Adipurana
Kashyapa, the lord of the people, also received the name Madhava from the Guru. He was a descendant of the Ugra lineage and became a king, for what is not attainable by the grace of the Lord? ||261|| Then, the Lord Adi Nath honored the kings of Kutch, Maha Kutch, and other prominent regions, establishing them in the position of overlords. ||262|| Similarly, the Lord distributed palaces, vehicles, and other forms of wealth to his sons as per their merit. This is the fruit of attaining the kingdom. ||263|| At that time, the Lord instructed humans on the extraction of juice from sugarcane. Therefore, people of the world began to call him Ikshvaku. ||264|| The word "Go" means heaven, and the best heaven is called "Gautama" by virtuous people. The Lord Vrishabhadeva came from the best heaven, attaining all-round perfection. Therefore, he also received the name "Gautama." ||265|| "Kashya" refers to brilliance. The Lord Vrishabhadeva was the protector of that brilliance, hence he was called "Kashyapa." He also contemplated the means of livelihood for his subjects, therefore he was also called Manu and Kuladhara. ||266|| Apart from these, the people of the world called the Lord, the master of the three worlds, and the imperishable one, by many names like "Vidhata," "Vishwakarma," and "Srashta." ||267|| The Lord's reign was fixed at sixty-three lakhs of years. That vast period passed unnoticed due to his being surrounded by his sons, grandsons, and others. In other words, he was so engrossed in the happiness of his sons, grandsons, etc., that he did not even realize how much time had passed during his reign. ||268|| The Lord Vrishabhadeva, radiating great brilliance, sat on the throne of the kingdom of Ayodhya and enjoyed the happiness of the imperial fortune obtained through virtuous deeds. ||269|| Thus, the Guru of the gods and demons, through his virtuous deeds,