Adi Puran Part 1

SR No.: 090010
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2004
Total Pages: 782
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Mythology, & Story
File Size: 27 MB

Page 195

पर्व
१३
" रथाङ्गमिव संसारमनुबध्नाति संततम् । दुस्स्यजं त्यजदप्येतत् कण्ठस्थमिव जीवितम् ॥१२७॥ प्रकटीकृतविश्वासं प्राणहारि भयावहम् । मृगयोरिव दुर्गीतं नृगणैणप्रलम्भकम् ॥ १२८ ॥ ताम्बूलमिव संयोगादिदं रागविवर्द्धनम् । अन्धकारमिवोत्सर्पत् सन्मार्गस्य निरोधनम् ॥ १२९॥ जैनं मत्तमिव प्रायः परिभूतमतान्तरम् । तडिल्लसितवल्लोलं बैचित्र्यात् सुरचापवत् ॥ १३०॥ किं वात्र बहुनोक्तेन पश्येदं विषयोद्भवम् । सुखं संसारकान्तारे परिभ्रमयतीप्सितम् ॥ १३१ ॥ नमोऽस्तु तसा संगविमुखाय स्थिरात्मने । तपोधनगणायेति निनिन्द विषयानसौ ॥ १३२ ॥ अथासौ पुत्र निर्दिष्टधर्मवाक्यांशुमालिना । गलिताशेष मोहान्धतमसः समजायत ॥ १३३ ॥ ततो धर्मौषधं प्राप्य स कृतानुशयः शयुः । ववाम विषयौत्सुक्यं महाविषमिवोल्वणम् ॥१३४॥ स परित्यज्य संवेगादाहारं सशरीरकम् । जीवितान्ते तनुं हित्वा दिविजोऽभून्महर्द्धिकः ॥ १३५॥ ज्ञात्वा च मवमागत्य संपूज्य मणिमालिने । मणिहारमदत्तासावुन्मिषन्मणिदीधितिम् ॥१३६॥ स एष भवतः कण्ठे हारो रत्नांशुभासुरः । लक्ष्यतेऽद्यापि यो लक्ष्म्याः प्रहास इव निर्मलः ॥ १३७ ॥ तथैवमपरं राजन् यथावृत्तं निगद्यते । सन्ति यद्दर्शिनोऽद्यापि वृद्धाः केचन खेचराः ॥ १३८ ॥ आसोच्छतबलो नाम्ना भवदीयः " पितामहः । प्रजा राजन्वतीः कुर्वन् स्वगुणैराभिगामिकैः ३ ।। १३६ ॥ तात, जिस प्रकार रथका पहिया निरन्तर संसार - परिभ्रमण करता रहता है-चलता रहता है उसी प्रकार यह विषय भी निरन्तर संसार - परिभ्रमण करता रहता है-स्थिर नहीं रहता अथवा संसार चतुर्गतिरूप संसारका बन्ध करता रहता है । यद्यपि यह कण्ठस्थ प्राणोंके समान कठिनाईसे छोड़े जाते हैं परन्तु त्याज्य अवश्य हैं ॥ १२७|| ये विषय शिकारीके गाने समा हैं जो पहले मनुष्यरूपी हरिणोंको ठगनेके लिए विश्वास दिलाते हैं और बादमें भयंकर हो प्राणोंका हरण किया करते हैं ।। १२८|| जिस प्रकार ताम्बूल चूना, खैर और सुपारीका संयोग पाकर राग - लालिमाको बढ़ाते हैं उसी प्रकार ये विषय भी स्त्री-पुत्रादिका संयोग पाकर रागस्नेहको बढ़ाते हैं और बढ़ते हुए अन्धकारके समान समीचीन मार्गको रोक देते हैं ॥ १२९ ॥ जिस प्रकार जैनमत मतान्तरोंका खण्डन कर देता है उसी प्रकार ये विषय भी पिता, गुरु आदिके हितोपदेशरूपी मतोंका खण्डन कर देते हैं । ये बिजलीकी चमकके समान चञ्चल हैं और इद्रधनुषके समान विचित्र हैं ।। १३० ।। अधिक कहने से क्या लाभ ? देखो, विषयोंसे उत्पन्न हुआ यह विषयसुख इस जीवको संसाररूपी अटवीमें घुमाता है ।। १३१|| जो इस विषयर सकी आसक्तिसे विमुख रहकर अपने आत्माको अपने-आपमें स्थिर रखते हैं ऐसे मुनियोंके समूहको नमस्कार हो । इस प्रकार राजा मणिमालीने विषयोंकी निन्दा की ॥१३२॥ तदनन्तर अपने पुत्रके Safarrant सूर्य द्वारा उस अजगरका सम्पूर्ण मोहरूपी गाढ़ अन्धकार नष्ट हो गया ॥ १३३ ॥ उस अजगर को अपने पिछले जीवनपर भारी पश्चात्ताप हुआ और उसने धर्मरूपी ओषधि ग्रहण कर महाविषके समान भयंकर विषयासक्ति छोड़ दी || १३४ | | उसने संसारसे भयभीत होकर आहार -पानी छोड़ दिया, शरीरसे भी ममत्व त्याग दिया और उसके प्रभावसे वह आयुके अन्तमें शरीर त्याग कर बड़ी ऋद्धिका धारक देव हुआ || १३५|| उस देवने अवधिज्ञानके द्वारा अपने पूर्व भव जान मणिमालीके पास आकर उसका सत्कार किया तथा उसे प्रकाशमान मणियोंसे शोभायमान एक मणियोंका हार दिया || १३६|| रत्नोंकी किरणोंसे शोभायमान तथा लक्ष्मी हासके समान निर्मल वह हार आज भी आपके कण्ठमें दिखायी दे रहा है ॥१३७॥
हे राजन, इसके सिवाय एक और भी वृत्तान्त मैं ज्योंका-त्यों कहता हूँ । उस वृत्तान्तके देखनेवाले कितने ही वृद्ध विद्याधर आज भी विद्यमान हैं || १३८ || शतबल नामके आपके दादा हो
१०५
१. शकटचक्रवत् । २. व्याधस्य । ३. विषयसुखानुरागासक्तिः । ४. स्थिरबुद्धये । ५. तामसः ल० । ६. पश्चात्तापः । ७. उत्कटम् । ८. प्रकाशमानः । ९. कथेत्यर्थः । १०. यथावद् वर्तितम् । ११ पितृपिता । १२. - णैरभिरामकैः अ० ।-राभिरामिकैः स०, प० । १३. अंत्यादरणीयैः ।

Translation AI Generated

Chapter
13

"Just as the wheel of a chariot continuously binds the world, so too do these objects continuously bind the world. Even though they are difficult to abandon, they must be abandoned, just as life itself is difficult to abandon." ||127||

"These objects, like the song of a hunter, first inspire trust in humans, like deer, and then become terrifying, taking away their lives." ||128||

"Just as betel nut, lime, and catechu, when combined, increase the redness of the mouth, so too do these objects, when combined with women, children, etc., increase attachment and, like increasing darkness, obstruct the right path." ||129||

"Just as Jainism refutes other doctrines, so too do these objects refute the doctrines of fathers, teachers, etc., in the form of their good advice. They are as fickle as lightning and as varied as a rainbow." ||130||

"What is the point of saying more? See, this worldly pleasure, born of objects, leads this being astray in the forest of the world." ||131||

"Salutations to the group of ascetics who are steadfast in their souls, free from attachment to these objects." Thus, King Manimali condemned the objects. ||132||

"Then, his son, adorned with the rays of the Dharma-mantras, was born, his entire darkness of ignorance melted away." ||133||

"Having received the medicine of Dharma, he became filled with remorse and said, "I have abandoned the desire for objects, which is like a great poison." ||134||

"He abandoned food and body out of fear of the world and, at the end of his life, having abandoned his body, he became a god with great wealth." ||135||

"Knowing his past life, he came and worshipped Manimali, giving him a garland of shining jewels." ||136||

"That garland, shining with the rays of jewels and as pure as the laughter of Lakshmi, is still seen on your neck today." ||137||

"O King, I will tell you another story just as it happened. There are still some old celestial beings who saw this." ||138||

"Your great-grandfather, named Shatabala, ruled over his people, attracting them with his own virtues." ||139||