________________
तोषिणी टीका
प्रस्तावना
१३
मलिनीकरोति ? यद्वा गृहे बहव्यः सम्मार्जन्यः सन्तीतिकृत्वा किं बहिः प्रदेशादानीय धूल्यादिकं गृहे विक्षिप्यते ? अपितु न, किन्तु यदि प्रमादादिवशादनभिज्ञतया वा विषभक्षणादि कृतं भवेत्तर्हि तत्प्रयोगेण तन्निवारणमभिमतं विपश्चितां तदेव श्रेयस्करं च, अन्यथा तादृशानुचिताऽऽचरणविख्यापितमौर्यस्य निन्दा - दुःखादिभागित्वं समासादितं भवत्यतो नैवं भावनीयं जैनेन्द्रमवचनानुशीलनशीलैः।
तच्च प्रतिक्रमणं पञ्चधा भवति - (१) दैवसिकं, (२) रात्रिकं, (३) पाक्षिकं, (४) चातुर्मासिकं, (५) सांवत्सरिकं चेति ।
यह विचार करके कि घर में बहुतेरी संमार्जनियां- (बुआरियां) पडी हैं, बाहर से कूडा कचरा इकट्ठा करके घरमें फैलाता है ? नहीं, कदापि नहीं । हाँ, प्रमाद वंश या अनजान में विष का भक्षण हो जाय तो उस दवा का प्रयोग करके उसका प्रतिकार करना समझदारी है, और इसी में भलाई है । अन्यथा अपने अनुचित आचरण से मूर्खता प्रगट होगी और निन्दा तथा दुःख का पात्र बनना पडेगा । इसलिये जिनेन्द्र भगवान् के प्रवचन रूपी प्रशम - पीयूष (अमृत) के पिपासुओं को ऐसी भावना मन में न लानी चाहिए ।
प्रतिक्रमण पाँच प्रकार का है -१ दिवस सम्बन्धी २ - रात्रि सम्बन्धी ३ - पाक्षिक ( पखवाडा) सम्बन्धी ४ - चातुर्मास - सम्बन्धी ५ - संवत्सरશું જાણી જોઈને પોતાના કપડાં કાદવમાં નાખી ગ ંદા કરે છે? ઘરમાં સાફસુપ્રી કરવા માટે ઘણી સાવરણી છે એવા ખ્યાલ કાઇ સમજદાર મનુષ્ય કરી શું महारथी पोताना घरभां य है। ४२शे ? नहि, उद्यापि नहि. हा, કદાચ પ્રમાદથી અથવા અજ્ઞાન દશામાં વિષ ખાવામાં આવે તે તેના ઉતારના પ્રયાગ કરીને વિષના પ્રતિકાર કરવા; તેજ ખરી સમજ છે અને તેજ શિષ્ટ છે. આ સમજનું અનુસરણ ન કરે તે પેાતાના અયેાગ્ય આચરણથી પેતાની મૂર્ખાઇ બહાર આવે છે; અને પોતાને નિંદા અને દુઃખનું પાત્ર ખનવું પડે છે. માટેજ જીને ભગવાનના પ્રવચન રૂપ શાન્ત અમૃતના પાન કરનારાઓમાં આવી અશિષ્ટ ભાવના આવવી ન જોઇએ, આવે કુતર્ક આવવે ન જોઇએ.
રાહ
प्रतिऽभणु यांच प्रभारना छे: - ( १ ) दिवस - संधी (२) रात्रि - संधी (3) पाक्षि-संबंधी (४) यातुर्भास-संबंधी (4) संवत्सर-संबंधी हिवस हरम्यान
