________________
१३८
अनुयोगद्वारसूत्रे प्रश्नोत्तरपूर्वकमाह-'से गं' इत्यादिना। स परमाणुपुद्गलः खलु भदन्त ! असिधारां वा अवगाहेन-आक्रामेत् ? उत्तरपति-हन्त ! अवगाहेत । 'हन्त' इति कोमला. मन्त्रणे । पुनः पृच्छति-हे भदन्त ! स परमाणुयुद्गलः खलु तत्र-असिधारायां क्षुरधाराणं वा-छियेत वा-छिन्नो भवेद् द्विधा क्रियतेति यावत् , भिधेत अनेकधा विदार्यत, मुच्यादिना वस्त्रादिवद् वा सच्छिद्रः क्रियेत ? उत्तरमाइ-नायमर्थः समर्थ:-एवं न भवतीति भावः । अत्र युक्तिमाह-न खलु तत्र शस्त्रं क्रामतीति । है, अग्नि आदि से जल नहीं सकता है, नष्ट नहीं किया जा सकता है ऐसा वह व्यवहारिक परमाणु जब तक स्थूलता को प्राप्त नहीं हो जाता है तब तक व्यहारनय के मन्तव्य अनुसार परमाणुरू से व्यव. हित होता है । निश्चयनय के मतानुसार तो यह स्कंध ही माना गया है। इस प्रकार निश्चयनय के मतानुसार स्कंध भी व्यवहारनय की मान्यता के अनुसार व्यवहारिकपरमाणु कहा गया है । यह शस्त्रच्छेदादि का विषयभूत नहीं होता है, इस बात को दिखलोने के लिये अब सूत्रकार प्रश्नोत्तर पूवेंक कहते हैं-(से णं भंते । असिधारं वा खुरधार वा ओगाहेज्जा ? हता ओगाहेज्जा) हे भदन्त ! वह व्यवहारिक पुगलप्रमाण क्या तलवार की धार को या छुरे की धार को अवगाहित कर सकता है ? अर्थात उस पर आक्रमण कर सकना है
उसर-हां कर सकता है। (से णं तत्य छिज्जेज वा भिज्जेज्ज वा? णो इणढे समटे-जो खलु तत्थ सत्थं कमह) तो क्या वह उससे શકાય તેમ નથી એ તે વ્યાવહારિક પરમાણુ જણાં સુધી સ્થૂલતા પ્રાપ્ત કરી શકતું નથી, ત્યાં સુધી વ્યવહારનયના મન્તવ્ય મુજબ પરમાણુ રૂપથી વ્યવહત થાય છે. નિશ્ચયનયના મત મુજબ તે આને કંધ જ માનવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે નિશ્ચયનયના મત મુજબ સકંધ જ માનેલ છે. આ રીતે નિશ્ચયનયના મત પ્રમાણે કંઇ પણ વ્યવહારનયની માન્યતા મુજબ વ્યાવહારિક પરમાણુ કહેવામાં આવે છે આ શઅચછેદાદિને વિષયભૂત થતું નથી આ વાતને સ્પષ્ટ કરવા માટે હવે સૂત્રકાર પ્રશ્નોત્તરપૂર્વક કહે છે. (से गं भंते ! असिधारं वा खरधारं वा ओगाहेज्जा ? हंता ओगाहेज्जा) & RE ! તે વ્યાવહારિક પુલ શું તરવારની ધારને કે પુરની ધારને અવગાહિત કરી શકે છે? એટલે કે તેની ઉપર આક્રમણ કરી શકે છે.
उत्तर-6, ४0 श . (सेणं तत्थ छिज्जेज वा भिज्जेज्ज वा १ नो ऋणटे समढ नो खलु तत्थ सत्थं कम तो तनाथी छिन यश